زهرا علی زاده جدا

منطق حاکم بر اکثر مبازرات ضداستعماری ملل محروم جهان در قرن بیستم برپایه ناسیونالیسم و استقلال سیاسی بسیاری از کشورهای آفریقائی و آسیایی و نیز کشورهای امریکای لاتین در پرتو اتکا به همین ایدئولوژی تامین گردیده است. بیشتر این جنبشها در سایه نوعی خود آگاهی ملی بوده است که ملتها را به مبارزه استعمار و سلطه خارجی واداشته است؛ گرچه توفیق آنها در رسیدن به پیروزی و یا به عبارتی وضعیت مطلوب پس از پیروزی، جای بسی تامل دارد، و تنها مرور زمان است که می تواند در این باره قضاوت کند. دکتر محمدمصدق از جمله کسانی است که در مقطعی از حیات سیاسی ایران، رهبری مبارزات ضد استعماری را در همان چهارچوب برعهده گرفت و در پرتو این اصل و البته به همراه اقشار مردم و رهبران روحانی، مدتی با یکی از قوی ترین قدرت های استعماری دست و پنجه نرم کرد. این مقاله بر آن است که بابرسی اسناد و مدارک و با فرض اینکه دکتر مصدق یکی از اولین مبارزان با استعمار بوده است . اندشه های او را پیش از تصدی مقام نخست وزیرری بررسی نماید.

دکتر مصدق، نظام مشروطه، استعمار، لیبرالیسم