بررسی روش تحقیق بودن اجماع در واژه پردازی فقه پویا

ترجمه اجماع به عزم و اتفاق نظراهل فن درباره یک موضوع موجب اختلافاتی برای علمای اصول در شرایط حجیت اجماع شده است و این اختلاف نظر از اولین اجماع یعنی انتخاب جانشین پیامبر (ص) پا به عرصه امت اسلامی نهاد و چه بسا این اجماع که نتیجه ای خلاف فرمایشات رسول الله را در پی داشت موجب انحرافات متعددی بعد از این مسئله شد و علمای امامیه با تاکید بر مدرکی بودن یعنی اتفاق جماعتی از علما بر یکی از امور دینی که کاشف از رای معصوم (علیه السلام) باشد تاکید می نمایند که این حذف اجماع به عنوان دلیل و تنزل ادله اربعه به سه دلیل و مابقی تعریف ها نیز نوعی واسطه گری و اتفاق را برای حل مسئله ای خاص را درنظر گرفته اند که می تواند در حل و عقد امور متعدد باشد و یا مختص استنباط امور دینی به کارگیری شود .عنوانی که غالب افراد بر آن اتفاق دارند، اجماع به معنای اتفاق جماعتی بر حکم شرعی است، به صورتی که در اثبات آن حکم موثر باشد. [4]تعریف علمای سنی که می گویند: دلیل حجیت این است که امت بر خطا اجتماع نمی کنند؛ لا تجتمع امتی علی خطاء ، نیز پر از ایرادات منطقی و علمی است که مکررا در منابع امامیه بر آن نقد هایی علمی ارائه شده است . خدشه و اشکال در حجت شرعیه بودن اجماع کاملا مشهود است و با توجه به اسناد موجود در فقه اجماع دلیل موجه علمی برای استنباط حکم الهی به حساب نمی آید ولی می توان از آن به عنوان یک نوع روش تحقیق بهره برد . نظر محقق اینست که اجماع نوعی روش تحقیق کیفی است نه دلیل استنباط احکام الهی شرعی فرعی .

Keywords:

اجماع , روش تحقیق کیفی