مهدی باجولوند - دانشجوی دکتری، دانشگاه صنعتی شاهرود
مجید نیکخواه - استادیار، دانشگاه صنعتی شاهرود

امروزه دانش بشر در زمینه های مختلف فناوری با سرعت چشم گیری در حال پیشرفت است. از زمینه های رشد فناوری طی سال های اخیر می توان به ارائه روش های نوین در تولید از منابع زیرزمینی مانند معدنکاری، برداشت نفت و گاز از مخازن هیدروکربنی، برداشت آب از سفره های آب زیرزمینی و یا دفع پساب های صنعتی به آبخوان های عمیق زیرسطحی اشاره کرد. این فعالیت ها باعث برهم خوردن تعادل در پوسته زمین شده و با ایجاد زمین لرزه های القایی طی ادوار مختلف خسارات جبران ناپذیر اقتصادی و جانی برجای گذاشته است. بررسی ها نشان می دهد که بهره برداری از میادین هیدروکربنی یکی از اصلی ترین عوامل ایجاد رخ دادهای لرزه ای در سراسر جهان است. بنابراین، مطالعه جدیدترین روش های پیش بینی وقوع رخ دادهای لرزه ای در سطح جهان با هدف مدیریت ریسک کاربرد فرایندهای تولید و بهره برداری از ذخایر هیدروکربنی کشورمان امری ضروری به نظر می رسد. بنابراین در این پژوهش، با مطالعه تعدادی از پژوهش های انجام شده در این زمینه، مروری بر روش‎ های پیش بینی بازفعالی گسل ها و در نتیجه وقوع رخ دادهای لرزه ای انجام شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که این روش ها سهم قابل توجهی از تحقیقات اخیر در زمینه مدیریت ریسک برنامه های توسعه ی میادین دارند. موفقیت این روش ها مستلزم شبکه ای از ابزار، نرم افزار و سخت افزار است. بنابراین سرمایه گذاری در این زمینه، هرچند ممکن است هزینه های سرمایه گذاری را تا حد زیادی افزایش دهد، اما نقش مهمی در جلوگیری از بروز آسیب های ناشی از رخ دادهای لرزه ای القایی ایفا می کند. بنابراین با توجه به این که اغلب نفت گیرهای ایران در مناطق گسلیده و تحت شرایط تکتونیکی فعال قراردارند، استفاده از این روش ها می تواند بسیار کارآمد باشد.

ژئومکانیک نفت، مدل های لرزه شناسی، زلزله، بازفعالی گسل ، میادین هیدروکربنی