محمد اعزازی - کارشناس آزمایشگاه ژئومکانیک، شرکت مپصا
بهزاد مهرگینی - سرپرست آزمایشگاه، شرکت مپصا
حسن اشراقی - رئیس واحد زمین شناسی، شرکت ن ت و گاز پارس جنوبی
ابراهیم اسداله پور - کارشناس آزمایشگاه ژئومکانیک، شرکت مپصا

نتایج آزمایش های ژئومکانیکی از مهمترین ورودی ها برای تحلیل ها و مدلسازی های ژئومکانیکی است. این نتایج از پارامترهای متعددی متاثر بوده که از جمله آنها می توان به خصوصیات فیزیکی سنگ (نظیر تخلخل، چگالی، ..) دما، نرخ بارگذاری و غیره اشاره کرد. از مهمترین پارامترهای ژئومکانیکی که آزمایش مقاومت فشاری سه محوره سنگ بدست می آید، چسبندگی و زاویه اصطکاک داخلی سنگ است که نقش بسزایی در ارزیابی رفتار شکست سنگ در شرایط مختلف دارد. برای بررسی تاثیر خصوصیات فیزیکی و دما بر روی نتایج آزمایش سه محوره در این مطالعه 42 نمونه در لیتولوژی های مختلف در یکی از چاه های میدان گازی ایران انتخاب و آزمایش سه محوره به صورت چند مرحله ای در شرایط آزمایشگاهی و دمایی (90 درجه) بر روی آنها انجام شده است. خصوصیات فیزیکی مانند تخلخل، دانسیته دانه ها و دانسیته حجمی برای نمونه ها اندازه گیری شده است. نتایج نشان داد که خصوصیات مکانیکی ( چسبندگی، زاویه اصطکاک داخلی و مدول الاستیسته سه محوره) با دانسیته حجمی در هر دو شرایط دمایی و آزمایشگاهی رابطه بهتری دارد. همچنین مشاهده شد که خصوصیات مکانیکی با افزایش دانسیته حجمی افزایش پیدا می کند به طوریکه یک رابطه نمایی بین این خصوصیات و دانسیته حجمی نمونه ها در هر دو شرایط آزمایش برقرار است. با مقایسه نتایج حاصل از آزمایشات در شرایط دمایی و آزمایشگاهی مشخص شده است که دما باعث کاهش خصوصیات مکانیکی می شود. به طوریکه برای نمونه ها با دانسیته حجمی بالاتر تاثیر دما محسوس تر می باشد.

خصوصیات ژئومکانیکی، دما، دانسیته حجمی