صفرعلی شعبانی خطیب - کارشناس ارشد پژوهش هنر ، عضو هیئت علمی دانشگاه فنی و حرفه ای -دانشکده فنی دختران نرجس سمنان

فرش ایران که از دیرباز نمادی از هنر ایران بوده است؛ مملو از آرایه ها و نقوش بی بدیل و منحصر به فرد است. آرایه هایی که از دل فرهنگ بومی و اساطیر ملی برآمده است؛ اکثر مردم فرش ایرانی را با نقوش اسلیمی و ختایی می شناسند، با ترج های پر نقش پیچان و لچک های کناره نشین فرش؛ اما در کنار این نقوش پرکاربرد، نقوش و آرایه های انتزاعی و چکیده گرایانه دیگری نیز وجود دارد که آدمی را یاد نقوش ابتدایی نزدیک به نقوش سفالینه ها پیش از تاریخ می اندازد؛ این آرایه های ساده و انتزاعی غالبا0 با مفاهیم اسطوره ای در ارتباط هستند و نکاتی شگرف و مضمونی را دربردارند . اساطیر هر کشور در قالب ادبیات و هنر از نسلی به نسل دیگر انتقال یافتند. اساطیر ایران نیز در این دو بستر حراست گشتن تا بدین شکل در فرهنگ ایران جاودانه شوند. این مهم نشان دهنده، جایگاه ویژه هنر و به خصوص هنر فرش بافی که از شاخص های هنر ایرانی است، می باشد. فرش هایی که حافظ باورها و اندیشه های اساطیری ایران است.در این مقاله با توجه به مولفه ی مفاهیم اساطیری، به گزینش نقوش انتزاعی فرش پرداخته که نقوش مشابه آن در نمونه های ابتدایی تر سفالینه ها باستان و یا سایر صنایع هنری برجامانده از دوران پیش از تاریخ و باستانی که ارتباط بیشتری با دنیای اساطیری دارند، وجود دارد. نگرش های اساطیری در قالب آرایه های انتزاعی فرش، نمایشی است از کهن الگوهای ایرانی که در ناخوداگاه جمعی ایرانیان نقش بسته است و تمدن عظیم ایران را نمایان می سازد.

فرش، اساطیر، آرایه های انتزاعی، نقوش جانوری، نقوش گیاهی.