مهیار علوی مقدم - دانشیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

مطالعات فرهنگی، رویکردی جدید در نظریه های انتقادی و حوزه گفتمان است که به فرایندهای فرهنگی و مقولهفرهنگ به مثابه نوعی متن می نگرد و بارویکرد نشانه شناسی ونظام های نشانگانی درحوزه فرهنگ پیونددارد .دراینگونه مطالعات، فیلم، عکس، مد، جامعه، تاریخ، زندگی وادبیات، متن به شمارمی روند که منتقد به خوانش آن میپردازد. براین اساس، فارغ از متن ادبی بودن شاهنامه جاده ابریشم ، به مثابه پدیده ای تاریخی وابزاری ارتباطی درعرصه تجارت ومبادله کالا،متنی فرهنگی نیز به شمارمی رودکه درحوزه مطالعات بینا فرهنگی جای می گیرد.رابطه بین این گونه مطالعات و فرهنگ هویت ساز و فرایندهای فرهنگی ناشی از جاده ابریشم،رابطه ای دیالکتیک و دوسویه است. جاده ابریشم، در چارچوب گفتمان های فرهنگی وشناخت هویت فرهنگی قابل بررسی است ودرصحنه روابط و تعاملات فرهنگی وتکامل فرهنگ انسانی، نمودهای بارزی دارد. این، بدان معناست که جادهابریشم، صرفا یک ابزار ارتباطی نبوده است بلکه در تقویت فرهنگ بومی و ملی سرزمین های حاشیه ای و گسترشفرهنگ تعامل وگفت وگو با دیگر فرهنگ های پیرامونی، نقش به سزایی داشته است. این جاده ،در فرایند هویت زایی، موجب دوری گزیدن فرهنگ های دوره های گوناگون تاریخی می شودو ملت ها را از تعصب قومی و خودبرتر بینی فرهنگی به دور داشته وبه سوی تفاهم وتعامل بادیگر فرهنگ ها وپذیرش تکثر وتعدد فرهنگی هدایت کرده است. این ها، وجوه مشترکی است که در شاهنامه به مثابه یک متن ادبی هویت ساز بانشانه شناسیزبانی و جاده ابریشم به مثابه یک متن تاریخی هویت ساز با نشانه شناسی ارتباطی ورمزگان خاص خودوجودداردوهردو دارای نظام نشانگاهی مشترک ودرعین حال متفاوت در عرصه مطالعات فرهنگی است.

مطالعات فرهنگی، شاهنامه، جاده ابریشم، فرهنگ، نظام نشانگانی، رمزگان