ایران سلیمانی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل-ایران
محمدرضا نورمحمدی - عضو هیات علمی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد-ایران

انسان بر اساس فطرت و نیز ضرورت حفظ حیات و ادامه آن ناچار است که در کنار سایرین به زندگی اجتماعی روی آورد و برای رفع نیازهای مادی و معنوی خود مجبور است که با دیگران در ارتباط باشد. اما همیشه این ارتباط بر اساس منطق، درستی، سازش و احسان نیست بلکه زورگویی، بی توجهی، منفعت طلبی و فساد از غرایز بشری است که باعث اختلافات و تعدیات افراد نسبت به حقوق دیگران شده و زندگی اجتماعی را مشکل می سازد. این تعدیات، همیشه به یک شکل صورت نمی گیرد بلکه اقسام و اشکال متنوعی به خود می گیرد. گاه عمل اختیاری، گاه اجباری، گاه به صورت فعل، گاه ترک فعل، گاه عمدی، گاه غیرعمدی، گاه انفرادی و زمانی با مشارکت یکدیگر، گاه به صورت بال مباشره و گاه بالتسبیب و ... انجام می پذیرد. بنابراین انتساب یا عدم انتساب زیان یا جرم به شخص یا اشخاص دخیل در حادثه با دشواری هایی روبروست و نمی توان با ارائه یک راهکار مشکل را حل نموده و مسئول را معین کرد. بویژه، در صورتی که شخص به طور غیرمستقیم و مع الواسطه باعث وقوع جرم یا ورود ضرر به دیگری شود. این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی به این نتیجه رسیده است که با یافتن ملاک های اقوائیت سبب از مباشر و مصادیق اقوی بودن سبب از مباشر می توان از صدور آرای متعارض از سوی محاکم جلوگیری و با ارائه راهکارهایی، اجتماع عرضی اسباب را از اجتماع طولی اسباب باز شناخت و بر این اساس به تعیین سبب یا اسباب مسئول در حادثه و میزان مسئولیت آنها پرداخت.

تسبیب، کیفر، جرم، حقوق، امور مدنی