مهدی حدادی نژاد - استادیار گروه علوم باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

ایران با قرار داشتن در زمره مناطق اصلی تنوع گیاهی جهان از ذخایر ژنتیکی مطلوبی در زمینه گیاهان و به خصوص محصولاتباغبانی برخوردار است. وجود جمعیت های وحشی و طبیعی تمشک سیاه در سراسر کشور و به خصوص در منطقه شمال حاکی ازضرورت جمع آوری آن در قالب یک کلیکسیون تحقیقاتی می باشد. تا از طریق آن بتوان با مطالعه ژنوتیپ ها و گونه ها ضمندستیابی به اطلاعات کافی از ماهیت ظاهری و ژنتیکی نمونه نسبت به رفع مشکلات موجود در زمینه تجاری سازی کاشت تمشکسیاه نیز اقدام نمود. اما نکته قابل توجه ماهیت وحشی، پررشد و هجومی این گیاه می باشد که دربرخی موارد به عنوان علف هرزمحسوب می گردد و این مهم امکان کاشت آنها در زمین را غیر ممکن ساخته است و لازم است تا تمهیدات مناسبی جهت ایجادکلکسیون مورد نظر اندیشیده شود. با این هدف و ضمن بررسی منابع مختلف مشخص گردید امکان کاشت ژنوتیپ های مورد نظرکه محصول تکثیر رویشی بوته های اهلی یا وحشی تمشک خاردار یا بدون خار از طریق قلمه یا پاجوش می باشند در گلدانامکان پذیر می باشد. ژنوتیپ ها و ارقام جمع آوری شده در گلدان های متوسط با ارتفاع و عرض 30 سانتی متر حاوی سه قسمتخاکبرگ و یک قسمت خاک لوم عاری از علف هرز کشت گردیدند. از قیم های 50 سانتی متری نیز استفاده گردید تا حداقلارتفاع مناسب باردهی تمشک را حمایت کنند و بمنظور تامین نیاز بالای تمشک به زهکش مناسب در کف گلدان از لایه 4 سانتیمتری سنگریزه استفاده و جهت جلوگیری از انسداد سوراخ های کف گلدان با خاک و ممانعت از ورود حشرات از کف، گلدان با قرارگرفتن روی پایه از زمین جدا گردیدند. بمنظور کاهش اثر منفی تابش نور خورشید به بدنه گلدان ها از مالچ سفید پلاستیکیاستفاده گردید و ضد عفونی خاک گلدان ها نیز با سم آبیاری تامین گردید. بنابر نتایج کاشت پاجوش های سالم و ریشه دار همراهبا کمی خاک اطراف ریشه در فصل بهار تا اواسط اردیبهشت به راحتی امکانپذیر خواهد بود و از این لحاظ بین ارقام خاردار و بدونخار تفواتی مشاهده نگردید. افزایش دمای هوا در اواخر اردیبهشت و اثر آن بر تبخیر و تعرق گیاه منجر به افزایش میزان آب ازدست رفته گیاه نسبت به آب جذب شده از ریشه های جوان می شود و ضمن بروز نکروز حاشیه برگها نهال های تازه کشت شده راخشک خواهد نمود. بنابراین قدم اول استفاده از محافظ سفید رنگ اطراف بوته، آبیاری مرتب در ساعات خنک روز و مبارزه با علفهای هرز می باشد و در صورتیکه شدت گرما بیش از اندازه باشد لازم است مرحله کاشت و استقرار گیاه در محل سایه و بدور از نورمستقیم خورشید انجام شود و سپس نهال های مستقر با گلدان به محل اصلی منتقل شوند.

ارقام اهلی، ارقام وحشی، خاکبرگ، قیم، زهکش، ضدعفونی، کاشت، نگهداری