اسماء میرخطیب - کارشناس ارشد معماری از دانشگاه حکیم سبزواری
وحید صدرام - استادیار دانشکدهی معماری و شهرسازی، دانشگاه حکیم سبزواری

انسان موجودی اجتماعی است و تعاملات اجتماعی در برآورده ساختن سلامت روانی او نقش مهمی دارد. مجموعههای مسکونی مهمترین اجزاء سازندهی شهر هستند و ایجاد فضایی جهت تعامل اجتماعی در محیطهای مسکونی امری ضروری است. در دوران معاصر، فضاهای باز شهری برای اتومبیل طراحی شدهاند که نهتنها برای ارضای نیازهای اجتماعی مناسب نیستند، که سبب قطع رابطهی اجتماعی و نادیهگرفتن سنت و فرهنگ جوامع شدهاند . فضاهای باز در مجموعهی مسکونی، تنها رسالت تامین نور و تهویه را بر عهده ندارند، بلکه دارای جنبههای اجتماعی نیز هستند. از طرف دیگر، توجه به مسائل اقتصادی باعث شدهاست که به منظر شهری، فضای باز عمومی و روابط اجتماعی بین شهروندان و به اثر این فضاها در سلامتی ساکنان توجه کمتری شود . این وضعیت موجب شده است که شهرها، واحدهای همسایگی و مجموعههای مسکونی، به سرچشمهی بروز ناراحتیهای جسمی و روانی برای ساکنان آنها تبدیل شوند. این پژوهش سعی دارد تا با استفاده از مطالعات کتابخانهای و مشاهدات میدانی به بازشناسی اصول مفهومی تعاملات اجتماعی در فضاهای باز مجتمعهای مسکونی بپردازد و از طریق مطالعات تطبیقی، مفاهیم هر یک را بازخوانی کند. برای نیل به این هدف مجتمع مسکونی یاس در شهر زاهدان، انتخاب و بررسی شد. سه مولفهی فضایی-کالبدی ، فعالیتی و ادراکی ، به عنوان مولفههای اثرگذار بر افزایش تعاملات اجتماعی ساکنین در فضاهای باز مجتمع مسکونی شناسایی و مشاهدات میدانی بر اساس سه مولفهی مذکور صورت گرفت. نتایج، حاکی از آن است که توجه به این سه مولفه باعث افزایش حضور ساکنین در این فضاها میشود.

فضای باز، تعاملات اجتماعی، مجتمعهای مسکونی، زاهدان