هدایت الله اعتمادی زاده - عضو هیئت علمی دانشگاه ملایر، ایران
مهدی رمضانی - دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه ملایر، ایران
فرید امرایی - دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه ملایر، ایران

عقل با ارزشترین نیرویی است که خداوند در وجود انسان قرار داده و دارای تقسیمات و مراتبی است. هدف این مقاله شناخت، بررسی و تحلیل انواع عقل و نقش و جایگاه آن در اسلام و سرنوشت فردی _ اجتماعی انسان و نیز جایگاه حساس عقل در قلمرو ادیان در عصر حاضر و جوامع امروزی و نیز رابطه آنها با یکدیگر می باشد. این نوشتار با رویکرد نظری نوعی تبیین و استنتاج در مورد عقل است که در تفسیر متون دینی و تحلیل اصول و مبانی عقیدتی و صدور فتوا و بیان وظایف شرعی، رهیافت های عقلی را مدنظر داشته است. برخی یافته های مهم این مقاله عبارتند از: شناخت انواع عقل و تقسیم بندی آن از نظر متکلمان و فلاسفه بزرگ و استناد به آیات، روایات،کتب، تفسیر احکام توسط علمای دینی در جهت برجسته سازی اهمیت عقل در دین اسلام. سرانجام نویسنده در تلاش است تا عقل ناب در اسلام به عنوان منبع مستقل در اثبات برخی گزاره ها و مسایل دینی و نیز در کشف احکام و فروع فقهی، در کنار دو منبع دیگر (کتاب و سنت) مطرح سازد. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی با مطالعه منابع کتابخانه ای، مشاهدات، تجربیات و بر اساس دانش نویسندگان نگارش شده و پیام اصلی آن این است که جز با عقل ورزی و خرد ورزی نمی شود فلسفه زندگی را تفسیر نمود، و لازم است که با اندیشه در راستای قرب الهی حرکت نمود. عقل همواره نگهبان اصلی انسان هاست و اهمیت بسیار ویژه ای در تعلیم و تربیت اسلامی دارد.

عقل، انواع عقل، عقل در اسلام، عقل و دین، شناخت عقل