علیرضا ماهپور - استادیار، دانشکده عمران، آب و مهندسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
محمد گودرزی نیک - دکتری مهندسی محیط زیست، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه غیرانتفاعی شمال، مازندران، ایران

علت عمده مرگ ومیر در بسیاری از شهرهای کشور ما تصادفات وسایل نقلیه سنگین حاوی کالای خطرناک می باشد. این تصادفات هزینه های اجتماعی و اقتصادی زیادی را به دنبال دارند. ایمنی وسایل نقلیه باری موضوعی چندوجهی است و ضمن متاثر بودن از سه مقوله انسان، خودرو و محیط (مانند راه وشرایط اقلیمی)، برخلاف حمل و نقل جاده ای رایج به نحو قابل توجهی از نیازهای صنعتی، سیاست های مدیریتی، محدودیت ها و الزامات قانونی و فعالیت های نظارتی تاثیر می پذیرد. در اکثر شهرهای کشور اتوبوس های مسافربری، اتوبوس های شرکت واحد و وسایل نقلیه سنگین حاوی کالای خطرناک باری(شامل انواع کامیون، کامیونت، خاور، نفت کش، تریلر وکشندها) دو گروه از وسایل نقلیه سنگین حاوی کالای خطرناک فعال در حمل ونقل جاده ای و درون شهری می باشند. علیرغم سهم اندک آن ها از مجموع تعداد وسایل نقلیه در حال حرکت در جاده های برون شهری و معابر درون شهری کشور، متاسفانه بسیاری از مجروحان و همچنین متوفیان مربوط به تصادفاتی است که یک طرف آن، همین دو گروه از وسایل نقلیه سنگین حاوی کالای خطرناک (اعم از مقصر یا غیر مقصر) بوده اند. به طور کلی به منظور وضعیت ایمنی در حمل ونقل باری ابتدا باید مشخصات و دلایل تصادفات وسایل نقلیه سنگین حاوی کالای خطرناک شناسایی شده و سپس اقدامات مربوط به ارتقای ایمنی وسایل نقلیه مزبور اعلام گردد تا بتوان بر اساس یافته های حاصل بهترین اقدامات ایمن سازی را مشخص نمود. در این راستا در پژوهش جاری با توجه به اهمیت موضوع و تلاش برای افزایش دقت مطالعات پرسشنامه طراحی شد و از رانندگان کالاهای خطرناک تقاضا شد که پرسشنامه را مطالعه و تکمیل نمایند که نهایتا 319 پرسشنامه تکمیل شده بدست آمد که مبنای محاسبات قرار گرفت. پسازانجاممصاحبهونظرخواهیازرانندگان کالاهای خطرناک، مساله به صورت زیرشناساییشدند که عوامل اجتماعی (مانند سن، تحصیلات و سایر با وزن 412/0) اولویت یک، عوامل روانشناختی (مانند نگرش، قانون­پذیری، رانندگی تهاجمی، رانندگی تدافعی با وزن 313/0) اولویت دوم، قانون­گذاری و اعمل مقررات (با وزن 302/0) اولویت سوم، آموزش عمومی (با وزن 275/0) اولویت چهارم و عوامل اقتصادی (مانند درآمد، ثروت و سایر باوزن 198/0) اولویت پنجم شد.

فرهنگ رانندگی, رانندگان وسایل حمل و نقل مواد شیمیایی, حوادث جاده ای, AHP