علی پاداش مغانلو - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
سلیم فرزانه - استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
حسین زینل زاده تبریزی - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، اردبیل (مغان) ایران

به منظور ارزیابى تنوع ژنتیکى در لاین هاى اصلاحى حاصل از تلاقی های مختلف در کنجد، 200 ژنوتیپ در قالب آگمنت، در سال 1397 مورد ارزیابى قرار گرفتند. رقم شاهد شامل رقم اولتان بود که در هر بلوک آزمایشی 6 بار تکرار شد. نتایج نشان داد که لاین هاى مورد مطالعه از لحاظ صفات شروع گلدهی، ارتفاع بوته و ارتفاع اولین گره میوه دهنده با هم تفاوت معنى دار داشتند. به طوری که نتایج مقایسه لاین ها با شاهد در مورد شروع گل دهی نشان داد 76 لاین از تعداد 172 اختلاف مثبت و معنی داری با شاهد داشتند لاین های 515 و 516 دیرتر از سایر لاین ها به شروع گلدهی (66 روز) رسیدند در حالی که لاین های 314، 316، 317، 343، 442، 448 و 449 در زمان کمتری به شروع گلدهی (45 روز) رسیدند. نتایج مربوط به ارتفاع بوته لاین های کنجد نیز نشان داد که لاین 420 بیشترین میزان ارتفاع ( 168 سانتی متر) را داشت و لاین 403 با ارتفاع 113 سانتی متر کمترین میزان ارتفاع بوته را به خود اختصاص داد. مقایسات بین رقم اولتان و لاین های مورد بررسی نشان داد که 16 لاین اختلاف منفی و معنی داری با شاهد داشتند. در حالی که تعداد 4 لاین نسبت به رقم اولتان افزایش ارتفاع معنیداری داشتند. مشاهده شد لاین 316 و 522 بیشترین ارتفاع تا اولین گره میوه دهنده (به ترتیب 127 و 124 سانتی متر) را داشت و لاین های 433، 434 و 432 و 316 کمترین ارتفاع تا اولین گره میوه دهنده (به ترتیب 20، 32، 36 و 36 سانتی متر) را به خود اختصاص داد. مقایسات بین رقم اولتان و لاین های مورد بررسی نشان داد که در مورد ارتفاع 13 لاین اختلاف منفی و معنی داری با شاهد داشتند. در حالی که تعداد 7 لاین نسبت به رقم اولتان افزایش ارتفاع معنی داری داشتند به طوری که لاین 433 نسبت به سایر لاین ها اختلاف آماری منفی بیشتری با رقم شاهد داشت و لاین 311 بیشترین اختلاف معنی دار مثبت با شاهد را داشت. این نتایج نشان میدهد برخی از لاین ها دارای اختلاف معنی داری با شاهد هستند و ممکن است برای ایجاد ارقام جدید مناسب باشند.

کنجد، لاین، ارتفاع بوته، ارتفاع اولین گره میوه دهنده