علی پاداشی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
سلیم فرزانه - استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
حسین زینل زاده تبریزی - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، اردبیل (مغان) ایران

به منظور ارزیابى تنوع ژنتیکى در لاین هاى اصلاحى حاصل از تلاقی های مختلف در کنجد، 200 ژنوتیپ در قالب طرح آماری آگمنت، در سال 1397 مورد ارزیابى قرار گرفتند. رقم شاهد شامل رقم اولتان بود که در هر بلوک 6 بار تکرار شد. نتایج نشان داد که لاین هاى مورد مطالعه از لحاظ صفات عملکرد، وزن هزار دانه و تعداد کپسول در بوته با هم تفاوت معنى دار داشتند. نتایج مقایسه لاین ها با شاهد نشان داد 10 لاین از تعداد 172 اختلاف مثبت و معنی داری با شاهد در مورد عملکرد دانه در هکتار داشتند اما بیشترین اختلاف مثبت و معنی دار در لاین 440 مشاهده شد. بیشترین میزان وزن هزار دانه در لاین 412 (4/29 گرم) مشاهده شد. مقایسات بین رقم اولتان و لاین های مورد بررسی نشان داد که 18 لاین اختلاف مثبت و معنی داری با شاهد داشتند ، بدین معنی که وزن هزار دانه آنها نسبت به شاهد (رقم اولتان) افزایش معنی داری داشت. همچنین مشاهده شد که لاین 433، 301 و 435 بیشترین تعداد کپسول را داشتند. مقایسات بین رقم اولتان و لاین های مورد بررسی نشان داد که 3 لاین اختلاف مثبت و معنی داری با شاهد داشتند به نظر می رسد این لاین ها بخصوص لاین 440 می تواند به عنوان منابع ژنتیکی مناسب با تداوم انتخاب در نسل های بعدی تا رسیدن به خلوص ژنتیکی برای ایجاد تنوع ژنتیکی در کنجد و سپس انتخاب از نسل F6 جهت آزمایش های مقدماتی عملکرد و در نهایت همچنین معرفی ارقام جدید برای منطقه مغان استفاده کرد.

کنجد، لاین، عملکرد، تعداد کپسول، وزن هزار دانه