ناصر مشهدی - استادیار، مرکز تحقیقات بین المللی بیابان، دانشگاه تهران

منطقه خارتوران به دلیل وضعیت زمین شناسی، ژئومرفولوژی و اقلیم شناسی خود یک منطقه خاص را در نواحی خشک حوزهآبخیز بسته دشت کویر به وجود آورده است. تعادل اکوسیستم منطقه تحت تاثیر بهره برداری های انسانی و فعالیت های باد بودهبنابراین دارای ساختار ژ واکولوژیک با الگوهای مخصوص به خود هست. ارگ خارتوران، حاصل فعالیت باد در اراضی بالادست ومنابع ماسه هست. منطقه موردمطالعه در جنوب غرب سبزوار با وسعت حدود 200000 هکتار واقع شده است. مطالعات بر اساسژئومرفولوژی و ترکیب اندازه دانه در هر لند فرم انجام شد. مطالعات ژئومرفولوژی، دو واحد ژئومرفولوژی (دشت سر، پلایا) و نهلندفرم را مشخص کرد. در هر لندفرم بادی، اقدام به برداشت نمونه خاک یا رسوب سطحی گردید. ترکیب اندازه دانه توسط روشمتداول آنالیز الک خشک مطالعه شد . نتایج دانه بندی نشان می دهد که اندازه های دانه غالب، ماسه خیلی ریز و سیلت خیلیدرشت با جور شدگی ضعیف هستند. نتایج حاصل از آنالیزهای ویژگی های دانه و لندفرم ها معلوم کرد که لند فرم سطوح نبکاییو کفه رسی، به ترتیب، حساس ترین و مقاوم ترین لندفرم ها در ذرات بزرگتر از 2250 میکرون به فرایند بادی هستند. برای ذراتکوچکتر از 3350 میکرون، حساس ترین و مقاوم ترین لندفرم ها به ترتیب کفه سیلتی / تل ماسه گیاهی و کفه رسی هست.

خارتوران، آنالیز الک، لندفرم، فرایند بادی، کفه رسی