مصطفی هادئی - دانشجوی دکتری بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی تهران
عباس شاهسونی - استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
زهرا نامور - کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت محیط، مرکز سلامت محیط و کار، وزارت بهداشت درمان و آمورش پزشکی، تهران
مریم یاراحمدی - کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، قزوین، ایران

در سال های اخیر پدیده گردوغبار خاورمیانه ای باعث افزایش غلظت های ذرات معلق در هوای آزاد شهرهای جنوبی و جنوب غربیایران شده است. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات سالانه، فصلی، ماهانه و روزانه غلظت ذرات کوچکتر از 2/5 میکرومتر(PM2.5) در شهرهای درگیر پدیده گردوغبار شامل اهواز، ایلام، خرم آباد، سنندج و کرمانشاه در محدوده سال های 1392 تا 1395 است. غلظت ذرات معلق از سازمان حفاظت محیط زیست اخذ شد. بعد از حذف داده های صفر و منفی، فقط ایستگاه هایپایشی انتخاب شدند که دارای داده های معتبر بوده و حداقل 50% داده قابل دسترس داشتند. میانگین غلظت در شهر اهواز ازهمه شهرهای تحت مطالعه بیشتر بوده است. تغییرات سالانه در شهرهای اهواز، سنندج و کرمانشاه روند مشخصی نداشته است،در حالی که غلظت PM2.5 در خرم آباد و ایلام به ترتیب روند کاهشی و افزایشی داشته است. فصل تابستان دارای بیشترین غلظت PM2.5 در همه شهرها به جز کرمانشاه بوده است. همچنین غلظت در فصل زمستان دوباره افزایش و در ماه بهمن به اوج خود می رسد. آنالیز آماری نشان داد که در اهواز، ایلام و کرمانشاه تفاوت معناداری بین غلظت PM2.5 در روزهای مختلف هفته وجود ندارد (p> 0.05) در مجموع می توان نتیجه گرفت که اولا کیفیت هوای این شهرها بطور قابل ملاحظه ای تحت تاثیر منابع طبیعی تولید ذرات قرار دارد، نه منابع انسانی. ثانیا سیاستگذاری ها و اقدامات انجام شده برای کاهش غلظت ذرات معلق هوای ناشی از گردوغبار در جنوب و جنوب غرب کشور مثمرثمر نبوده است.

اهواز، آلودگی هوا، ذرات معلق، طوفان گردوغبار، ایلام