نرگس خاکباز - دانشجوی دکتری ،گروه معماری ، واحد کرج ، دانشگاه آزاد اسلامی ، کرج ، ایران

شهر اسلامی واژه مناقشه آمیزی است که خواستگاه و منشاء مباحث گسترده و دنباله داری است که مفهوم آن از آغازتاکنون تحولات و تطورات گوناگونی را تجربه نموده است. شهرهای اسلامی به دلیل اعتقاد و باور به دین اسلام باید در برگیرنده اصول و ارزش های این دین مقدس باشندو به عنوان مکان زندگی انسان ها و تعاملات آنها با یکدیگر نقش بسیار سازنده ای بر یناهای معماری دارد.در این مقاله به روش توصیفی – تحلیلی با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای به مطالعه عوامل شکل دهنده شهر کوفه و نقش این عوامل بر روی بناهای اولیه اسلامی یعنی مسجد و کاخ می پردازد.نتایج حاکی از این است که عوامل سیاسی – نظامی ، جغرافیایی ، اقتصادی و فرهنگی منجر به شکل گیری شهر کوفه در قرون اولیه اسلامی شده است که از جنبه ریخت شناسی ، درمرکز شهر کوفه مسجد و دارالاماره قرار گرفته ،که نشانه اتحاد همه قبایلی است که سکونت را به فراسوی مرکز، خطط( سهام هر قبیله ) منتقل نمودند . در واقع شکل گیری کوفه بر اساس نظام قبیله ای می باشد که منجر به شکل گیری اولین محله ها گردید. این مقاله آشکار می سازد که در شهرهای اولیه مسجد و کاخ و بازار در کنار یکدیگر شکل گرفته اند که این امرناشی از اهمیت ویژه ی است که اسلام به جنبه اقتصادی و دینی سیاسی می دهد . در ادامه این مقاله به مقایسه تطبیقی کاخ و مسجد می پردازد ، که نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که معماری دارالاماره تحت تاثیر معماری مسجدکوفه می باشد .

کوفه ، شهر اسلامی ، معماری کاخ ، معماری مساجد