مسعود همایونی فر - دانشیارگروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد
سحر رستگار مقدم حلاج - کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه پیام نور مشهد
سید سعید ملک الساداتی - استادیارگروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی قائمی اصل - دکترای تخصصی علوم اقتصادی، مدرس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی

اقتصاد زیرزمینی مجموعه­ای از فعالیت­های غیرقانونی و گزارش نشده که در چند دهه اخیر اهمیت فراوانی در کشورهای مختلف یافته است؛ که در همه نظام­ها به طور کم و بیش وجود دارد و به صورت­های مختلفی ظاهر می­شود. داشتن اطلاعات از میزان اقتصاد زیرزمینی برای بررسی اثربخشی سیاست­های پولی و مالی، فرار مالیاتی، شکاف مالیاتی و توزیع عادلانه درآمد بسیار مهم است. به همین دلیل بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه سعی در برآورد و کنترل برآورد حجم اقتصاد زیرزمینی را دارند. در این پژوهش به بررسی و اندازگیری حجم اقتصاد زیرزمینی در کشورهای منتخب در طی  دوره زمانی 1384-1392 با استفاده از روش غیرمستقیم تقاضای پول نقد پرداخته می­شود. نتایج نشان می­دهد در این دوره حجم اقتصاد زیرزمینی در کشورهای منتخب بین 17 تا 31  درصد GDP است و ایران در حد متوسط از این نرخ می­باشد. پژوهش­های گذشته نشان داده که در دوره سالهای1352-1386 حجم اقتصاد زیرزمینی حدود 20 درصد تولید ناخالص بوده، اما طی دوره1384-1392با توجه به این پژوهش حجم اقتصاد زیرزمینی برابر با 23.8 درصد تخمین زده شده است.    

اقتصاد زیرزمینی, تقاضای پول نقد, نرخ مالیات, داده­های تابلویی