نوش آفرین حسینی عربلو - دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه
حبیب خداوردیلو - هیات علمی
شجاع قربانی دشتکی - استادیار-دانشگاه شهرکرد
حمیدرضا ممتاز - دانشگاه ارومیه

گنجایش تبادل کاتیونی (CEC) از مهمترین ویژگی های خاک در پایش و مدیریت کیفیت خاک در راستای نیل به تولید پایدار است. گرچه CEC را می توان به روش مستقیم اندازه گیری نمود، این اندازه گیری بویژه در خاک های اریدی سول، دشوار، زمان بر و پرهزینه است. یکی از روش های جایگزین، استفاده از توابع انتقالی خاک (PTF) است که در آن CECخاک با استفاده از اطلاعات موجود خاک برآورد می گردد. هدف از این پژوهش، ایجاد -PTFهایی سلسله مراتبی برای برآورد CECو تاثیر گروه بندی خاک ها بر اساس مقدار رس و کربن آلی بر کارآیی این توابع بود. مجموعه ای با 1141 داده برای ایجاد و ارزیابی دقت توابع استفاده شد. مجموعه داده مستقل دیگری با 232 داده نیز برای ارزیابی اعتبار توابع ایجاد شده بکار رفت. گروه بندی خاک ها بر اساس مقدار رس و کربن آلی عموما موجب کاهش ضریب تغییرات مقادیر رس، کربن آلی و CEC گردید. بطور کلی با گروه بندی خاک ها، همبستگی رس و کربن آلی با CEC کاهش یافت. در خاکهایی با کربن آلی کمتر از 5/0 درصد تنها با استفاده از درصد رس، CEC با دقت قابل قبولی برآورد گردید. بطور کلی، گروه بندی خاک ها موجب افزایش دقت توابع انتقالی گردید ولی در بیشتر موارد از اعتبار توابع کاست. با این حال گروه بندی بر اساس مقدار رس بجز در خاک هایی با مقدار رس ≥ 35%، تاثیر بیشتری در بهبود دقت و اعتبار توابع داشت. رس (بجز در خاک هایی با مقدار رس ≥ 35%) تاثیرگذارترین عامل در برآورد CEC خاک های مورد مطالعه بود بطوریکه با وارد نمودن متغیرهای دیگر بهبود چشمگیری در دقت و اعتبار توابع بدست نیامد.

توابع انتقالی خاک, گنجایش تبادل کاتیونی, ویژگی های زودیافت خاک