تاثیر مقیاس نقشه ی خاک بر نتایج مدل SWAT در شبیه سازی روند جریان روان آب ماهانه در حوضه ی آبخیز تویسرکان

مدل های فرسایش خاک، ابزارهای مفیدی برای پیش بینی روان آب، رسوب و فرسایش خاک در حوضه های آبخیز به شمار می روند. اگرچه مدل SWAT برای ارزیابی دبی جریان و آثار بلندمدت عملیات مدیریتی بر آب، رسوب و آلاینده های شیمیایی حاصل از عملیات کشاورزی در حوضه های آبخیز بزرگ، مورد استفاده قرار می گیرد؛ در این پژوهش توانایی این مدل در شبیه سازی روند جریان روان آب ماهانه ی حوضه ی آبخیز تویسرکان (با مساحتی حدود 3800 هکتار) و نیز تاثیر مقیاس نقشه ی خاک بر نتایج این شبیه سازی بررسی شد. به منظور بررسی اثر مقیاس نقشه ، مدل SWAT با سه نقشه ی خاک با مقیاس های گوناگون (1:40000، 1:250000 و 1:1000000) اجرا شد که در آن ها تمامی عوامل (مانند نقشه ی کاربری اراضی، نقشه ی ارتفاع رقومی، تعداد شبیه سازی ها و پارامترهای اولیه ی موثر در نتایج شبیه سازی)، به جز مقیاس نقشه ی خاک، مشابه بودند. واسنجی و تحلیل عدم قطعیت مدل SWAT برای هر سه مقیاس با دوره ی آماری 1998 تا 2008 با استفاده از برنامه ی SUFI-2 انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که مقادیر نهایی شاخص های آماری (ضریب تبیین، ضریب ناش- شاتکلیف، فاکتور p و فاکتور r) برای هر سه مقیاس خاک، تقریبا مشابه بودند. به نظر می رسد که فاکتور کلیدی در تعیین اثر گذاری مقیاس نقشه ی خاک بر نتایج مدل SWAT، عدد کمی مقیاس نقشه ی مطالعاتی نیست بلکه تنوع خاک های منطقه ی مطالعاتی، نقش مهمی را بر نتایج مدل ایفا می کند.

Keywords:

روان آب , فرسایش خاک , نقشه برداری خاک , مدل SWAT