حجت اسعدی - دبیر گروه فلسفه مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد- مدیر گروه طب وحیانی موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام
عباس جوارشکیان - عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده مساله تقسیم علم به حضوری و حصولی نزد فیلسوفان مسلمان ثمره نگاه هستی شناختی به پدیده علم است و از دیرباز تا کنون مورد اعتقاد تقریبا اکثریت حکما بوده است، در این نوشتار، برخلاف این دیدگاه رایج میان حکما که علم را به دو دسته مذکور تقسیم می کنند، با نظر به روش خاص استنباط آراء فلسفی صدرا، و تحلیل و بررسی دیدگاه وی در خصوص حقیقت علم که آن را امری وجودی می داند و معتقد است در هنگام علم به هر چیزی، نفس همان چیز نزد عالم حاضر می شود، و سپس با تطبیق این رویکرد با مبانی فلسفی خاص او از جمله اصالت وجود، وحدت و بساطت وجود، تساوق وجود با کمالات آن و اتحاد عاقل و معقول، این مساله به اثبات می رسد که تقسیم مشهور علم در معرفت‎ ‎شناسی صدرالمتالهین قابل پذیرش نیست، بلکه او علم را منحصر در علم حضوری می داند. پشتوانه این رای نیز شواهد و مویداتی است که در مواضع مختلف از آثار صدرالدین و شاگردان حکمت متعالیه قابل اصطیاد است.

اصالت وجود , علم حصولی , علم حضوری , صدرالمتالهین