فاطمه حیدری - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

ناصر بن خسرو قبادیانی بلخی، شاعر و نویسنده ای چیره دست و حکیم و متکلمی متفکر و استوار است. وی در آغاز جوانی به فراگیری علوم معقول و منقول همت گماشت و از قریحه ی خداداد خود در جهت تبلیغ اندیشه های دینی، مذهبی استفاده کرد. آثار منثور و منظوم او یعنی جامع الحکمتین، وجه دین، گشایش و رهایش، زادالمسافرین، خوان الاخوان و دیوان اشعار وی سرشار از بیان مسائل کلامی و فلسفی است. او در خوان الاخوان اثر منثور خود که مرکب از صدفصل است به مباحثی نظیر عقل، نفس، ثواب، عقاب، ازل، ازلیت، قیامت، قرآن، پیامبری و ... پرداخته و از طریق احتجاج و ادله ی عقلی، عقاید ایمانی خود را بیان کرده است. نگارنده بر آن است تا دیدگاه ناصرخسرو را درباره ی عقل و مراتب و ویژگی های آن در این اثر با توجه به آثار منثور دیگر و دیوان اشعار وی تبیین کند.  

عقل کلی, عقل مجرد, ابداع, انبعاث