زینب ممبینی - دانشجوی ارشد گروه حقوق خصوصی، واحد اهواز، دانشگاه ازاد اسلامی، اهواز، ایران
سید حسین آل طاها - استادیار گروه حقوق، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز ایران

اشتباه عبارتست از تصور خلاف واقع از یک واقعیت خارجی؛ که یا بصورت حکمی یا موضوعی می باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر انواع اشتباه در جرایم علیه اشخاص می باشد. یافته های این پژوهش نشان می دهد؛ از مهمترین مصادیق اشتباه علیه شخص ثالث مساله ی اشتباه در قتل می باشد که به دو بخش قتل ناشی از اشتباه در هدف و قتل ناشی از اشتباه در هویت تقسیم می شود. درخصوص این که اشتباه در هدف چه تاثیری در ماهیت قتل ارتکابی دارد به نظر می رسد بین دو حالت باید قائل به تفکیک شد: 1- اگر فرد قصد شلیک به شی یا حیوان یا انسان مهدورالدم را داشته لیکن تیرش به خطا رفته و به انسان محقون الدمی اصابت کرده است در این فرض قتل ارتکابی خطای محض است. 2- فرضی که فرد قصد شلیک به سوی انسان محقون الدم و محترمی داشته لیکن تیر او به خطا رفته و انسان محقون الدم دیگری را کشته است که در این جا با توجه به منطق حقوق کیفری باید قتل ارتکابی را عمد بدانیم. در خصوص موضع فقها در خصوص اشتباه در هدف اکثر فقها بدون اینکه تفاوتی بین قصد تیراندازی به انسان مهدورالدم یا محقون الدم قائل شوند، قتل ارتکابی را خطای محض دانسته اند. همین موضع در ماده 296 قانون مجازت اسلامی (1370) دیده می شد. در مورد قتل ناشی از اشتباه در هویت صراحت خاصی وجود نداشته و نظرات متفاوت است. اما اغلب حقوق دانان و فتاوی معتبر بر اساس قاعده ادرء الحدود بالشبهات به غیر عمدی بودن قتل ناشی از اشتباه در هویت اتفاق نظر دارند.

قتل، اشتباه، قانون، فقه