کامران صالحی - کارشناس ارشد حقوق خصوصی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

اخذ بالسوم کسی است که کالایی را از مالک آن می گیرد تا پس از بررسی و پسندیدن با مالک معامله کند. درباره مسئولیت آخذ بالسوم در فقه و حقوق اختلاف نظرهایی وجود دارد. عده ای ید او را به خاطر قاعده علی الید ما اخذت حتی تودیه ضمانی می دانند و مسئولیت عینی برای آخذ بالسوم قائل می شوند و عده ای نیز به این خاطر که او اذن تصرف در مال را دارد، او را امین فرض کرده اند و فقط در صورتی او را مسئول جبران خسارت می دانند که تعدی یا تفریط کند،ولی هر اذنی لزوما ایجاد رابطه امانی نمی کند و ماذون همیشه امین نیست، به علاوه ماده 631 ق.م مصادیق امین را حصری دانسته، در حالی که در هیچ جای قانون مدنی آخذ بالسوم امین شناخته نشده است و گرچه مالک به آخذ بالسوم اذن در تصرف در مالش را می دهد ولی در واقع این اذن مشروط است به اینکه یا کالا را سالم مسترد کند و یا عوض آن را پرداخت کند.

مسئولیت مدنی، آخذ بالسوم، کالا، اذن مشروط