مریم دیده ور - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی، گرایش گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
محمدتقی عبادی - استادیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
مهدی عیاری - استادیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.

بنه )Pistacia atlantica Desf.( از گونه های غالب پسته وحشی موجود در ایران میباشد. شیرابه درخت بنه یک صمغ الئورزینی است که از لایه خارجی پوست داخلی این گیاه ترشح میشود و در ایران سقز نامیده میشود. در این پژوهش درصد و ترکیبات شیمیایی اسانس صمغ بنه در دو رویشگاه اصلی استان سیستان و بلوچستان (تفتان و بیرک) مورد بررسی قرار گرفت. استخراج اسانس با استفاده از دستگاه کلونجر و به روش تقطیر با آب انجام گردید و برای شناسایی و اندازه گیری اجزای اسانس، از دستگاه کروماتوگرافی گازی )GC( و کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی )GC/MS( استفاده شد. نتایج نشان داد میزان اسانس نمونه صمغ رویشگاه بیرک 4/5 درصد بیشتر از رویشگاه تفتان بود و همچنین تجزیه اسانس نشان داد که عمدهترین ترکیب در اسانس نمونه صمغ هر دو رویشگاه α-pinene (رویشگاه تفتان با 66/3 درصد و رویشگاه بیرک با 82/6 درصد) میباشد. نتایج پژوهشهای مختلف نیز گویای این واقعیت است که ژنوتیپ و اقلیم منطقه ای که گیاه در آن رشد میکند، بر نوع و میزان ترکیبات شیمیایی آن تاثیر میگذارد. از این نتایج میتوان نتیجه گرفت که صمغ درختان رویشگاه بیرک دارای پتانسیل بالایی جهت فرآوری بوده و جهت حفظ و بهره برداری پایدار از آنان، برنامه ریزی های لازم باید انجام پذیرد.

آلفاپینن، اسانس، بنه، سقز