مهدی بابائی - کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی و ژنتیک مولکولی محصولات باغبانی، دانشگاه تهران
لادن آژدانیان - کارشناسی ارشد سبزیکاری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
مجید شکرپور - دانشیار دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه تهران
سیدعلیرضا سلامی - دانشیار دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه تهران

گیاه شاهدانه با نام علمی Cannabis sativa L. از تیره Cannabaceae یکی از مهمترین گیاهان نهاندانه دو لپه ای است و به دلیل داشتن پتانسیل تولید فرآورده ها، محصولات دارویی و صنعتی در برخی از کشورها از لحاظ اقتصادی بسیار با ارزش می باشد. با توجه به اهمیت بررسی مراحل نموی اندام های تولید مثلی برای حفظ گیاهان، به ویژه گیاهانی که از نظر اقتصادی ارزش بالایی دارند، تحقیق حاضر در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در دانشگاه تهران. با دو تکرار به بررسی پنج اکوتیپ بومی ایران (P3, P7, P9, P13, P14 ) پرداخته شد. زمان آغاز گلدهی و گلدهی بر اساس سیستم کدگذاری مدیاویلیا به صورت ظهور در 50 درصد جمعیت در پایه های ماده بررسی شد. پس از پایان دوره گلدهی، صفات ارتفاع اولین گره متناوب و تعداد گره تا گل آذین اصلی در پایه های نر و ماده، همچنین ظهور اولین گل ماده در 50 درصد گیاهان جمعیت و ظهور گل آذین ماده در 50 درصد گیاهان جمعیت در پایه های ماده مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده ارتفاع اولین گره متناوب (نر و ماده) و همچنین ظهور اولین گل ماده در 50 درصد گیاهان جمعیت و ظهور گل آذین ماده در 50 درصد گیاهان جمعیت در پایه های ماده در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. به طوریکه بیشترین ارتفاع در اکوتیپ P3 به میزان 119/78 سانتی متر و کمترین در اکوتیپ 40/59) P9 سانتی متر) یافت شد. بررسی اکوتیپهای شاهدانه برای زمان ظهور اولین گل ماده در 50 درصد گیاهان جمعیت نشان داد که اکوتیپ های P9 و P14 زودترین و اکوتیپ P3 دیرترین زمان گلدهی را در بین اکوتیپها داشتند، این در حالی بود که ظهور گل آذین ماده در 50 درصد گیاهان جمعیت نیز در اکوتیپهای P9 و P14 زودترین و اکوتیپ P7 دیرترین بود. این تفاوت در بین اکوتیپها نشان دهنده تنوع و تفاوت ژنتیکی بین آنها بوده که اهمیت بالایی از نظر مطالعات اصلاحی و همینطور کشت در مناطق مختلف از نظر طول روز و فصل کشت دارد.

اندام زایشی، تنوع ژنتیکی، زمان گلدهی، گیاهان دارویی