بهمن فتاحی - دانشجوی دکتری گروه علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس
کاظم ارزانی - استادگروه علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس
محمدکاظم سوری - استادیارگروه علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس
محسن برزگر - استاد گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی دانشگاه تربیت مدرس

ریحان (Ocimum basilicum L.) گیاهی یکساله، از خانواده نعناع میباشد که به دو صورت تازه خوری و دارویی مصرف میشود. با توجه به اینکه گیاه ریحان مصرف دارویی نیز دارد، لذا ارزیابی میزان متابولیتهای ثانویه در خاکهای آلوده به کادمیم و سرب میتواند حائز اهمیت باشد. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی میزان متابولیتهای ثانویه (میزان اسانس، فلاونوئیدکل، فنول کل و خاصیت ضد اکسایشی) در گیاه ریحان تحت کاربرد کادمیم و سرب میباشد. به منظور تاثیر کادمیم 0)، 5، 10 و 20 میلیگرم بر کیلوگرم خاک) و سرب 0)، 100، 200 و 400 میلیگرم بر کیلوگرم خاک) روی صفات فیتوشیمیایی گیاه ریحان، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که درصد اسانس در شاهد از 0/28 درصد به 0/39 درصد در کادمیم 20 پی پی ام رسید. با افزایش غلظت کادمیم و سرب، غلظت فنول کل در شاهد از 188 میکروگرم به 240 میکروگرم بر کیلوگرم و غلظت فلاونوییدهای کل از 110 میکروگرم به 134 میکروگرم بر کیلوگرم افزایش یافت. همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی گیاه ریحان نیز با کاربرد کادمیم و سرب افزایش یافت. با توجه به تاثیر مثبت کادمیم و سرب بر متابولیتهای ثانویه ریحان، کشت این گیاهان به منظور استفاده از مواد موثره در مزارعی که هنوز متکی به آبیاری با فاضلاب شهری میباشند میتواند منجر به افزایش میزان متابولیتهای ثانویه و حذف عناصر سنگین خاک (اصلاح خاک) گردد.

ریحان، سرب، فنول کل، کادمیم، متابولیتهای ثانویه.