معصومه کی باندری ناشلیل - دانشجوی کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد
نبی اله یارعلی - عضو هیئت علمی، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد
صالح کیهانی - عضو هیئت علمی، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد
عطااله ابراهیمی - عضو هیئت علمی، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد

عشایر با فعالیت غالب دام داری نقش عمده ای در ساختار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور ایفا می کنند. عشایر به عنوان یکی از مهمترین بخش های تولید کننده دام و فرآورده های دامی در ایران محسوب می شوند که سالانه مقادیر قابل توجهی پروتئین به جمعیت کشور عرضه می کنند. مطالعه وضعیت دام و دام داری و برنامه ریزی در راستای افزایش سطح تولیدات عشایر، ضمن افزایش سطح رفاه و زندگی آنان، به استقلال اقتصادی کشور کمک زیادی می کنند. در این راستا، شناخت دقیق ویژگی های اقتصادی و اجتماعی عشایر خصوصا در ارتباط با دام و دام داری که معیشت غالب آنان را تشکیل می دهند ضروری است. در این مطالعه تغییرات تعداد و نوع دام عشایر در دو استان چهارمحال و بختیاری و خوزستان مورد بررسی قرار گرفته است. آمار و اطلاعات مورد نیاز به روش اسنادی و کتابخانه ای از اطلاعات سرشماری های اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده در طی سه دهه 60، 70 و 80 موجود در آرشیو مرکز آمار ایران جمع آوری و استفاده شد. نتایج نشان می دهد تعداد دام عشایری استان چهارمحال و بختیاری در محل استقرار ییلاقی بیشتر از محل استقرار قشلاقی می باشد ولی در استان خوزستان عکس این وضعیت مصداق دارد. علاوه بر این، بیشترین تعداد دام عشایر استان های مورد بررسی از نوع بز و بزغاله بوده است. این مطالعه پیشنهاد می کند که در راستای تامین نیازهای جامعه ی عشایری و تقویت ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی عشایر، حمایت مالی و خدماتی از جمله تامین علوفه، تامین نیازهای بهداشت دام و خدمات آموزشی و بهداشتی برای بهبود و تقویت کمی و کیفی معیشت آنان صورت گیرد. علاوه بر این، در راستای خروج دام مازاد از مراتع و افزایش سطح درامد عشایر شیوه دام پروری ترویج و معیشت های جایگزین توسعه داده شوند. توسعه فعالیت های زراعی، صنایع دستی و سایر فعالیت های غیروابسته به دام می توانند به عنوان منابع معیشت جایگزین و تکمیلی نقش مهمی ایفا کنند که در این راستا برنامه ریزی های لازم باید صورت گیرد.

عشایر، دام داری، تغییرات تعداد و نوع دام، چهارمحال و بختیاری، خوزستان