ارزیابی طرح های تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری گیلان از دیدگاه بهره برداران

طرح تجهیز و نوسازی شالیزاری، یکی از طرحهای زیربنایی در بخش کشاورزی محسوب میشود. این طرح که در آن اراضی سنتی شالیزاری به صورت مدرن در می آیند، به طور رسمی از سال 1374 در استان گیلان آغاز شد و تاکنون بالغ بر 76000 هکتار از شالیزارهای استان تجهیز و نوسازی شده است. با توجه به اینکه کشاورزان بهرهبرداران این طرح محسوب میشوند، دریافت نظر آنان در راستای پاسخ به پرسشنامه های هدفمند میتواند به ارتقای کیفی طرح کمک شایان توجهی نماید. در این پژوهش به منظور تجزیه و تحلیل و ارزیابی نظرات کشاورزان ذینفع در طرح تجهیز و نوسازی، طی سال 1390 تعداد 455 پرسشنامه هرکدام با 50 سئوال، توزیع شد. یافته ها نشان داد که کشاورزان شاغل در این اراضی از نظر سنی در رده مسن، از نظر سواد در رده بیسواد و از نظر سرانه مالکیت در رده کشاورزان کم زمین قرار دارند. حدود 60 درصد کشاورزان، نداشتن جاده برای تردد ماشین آلات و 35 درصد از آنان مشکل آب را برای پذیرش طرح تجهیز عنوان نمودند. حدود 50 درصد از کشاورزان در سالهای اول و دوم پس از اجرای طرح از نحوه تامین و توزیع آب مشکل داشتند که با اقداماتی نظیر حفر چاه های کم عمق و استفاده از آب زهکشها (به ترتیب 35 و30 درصد) این مشکل را حل نموده اند. بطوریکه مشکل تامین و توزیع آب در سالهای سوم به بعد به 35 درصد تقلیل یافته است. در مورد مصرف آب در داخل مزرعه بیش از 50 درصد کشاورزان در سالهای اول و دوم در مصرف آب داخل مزارع دارای مشکل بودند. مشکل مصرف آب در مزرعه پس از اجرای طرح تجهیز، ناشی از بزرگ شدن ابعاد کرتها و تغییر در زمان آبیاری، تغییر در دبی ورودی (هیدرومدول) و تنظیم عمق آب به دلیل مشکل تسطیح سطوح بزرگ و مدیریت توزیع آب میباشد که با حل مشکلات تسطیح کرتهای بزرگ و تطبیق کشاورزان با شرایط جدید پس از اجرای پروژه، مشکل مصرف آب در مزرعه به 35 درصد تقلیل یافت. پس از اجرای طرح تجهیز و نوسازی حدود 50 درصد از کشاورزانی که طرح در مزارع آنها انجام شده است، از روش آبیاری تناوبی به عنوان روش مناسب آبیاری در مزارع خود استفاده مینمایند. 62 درصد از کشاورزان اعلام داشته اند مقدار افزایش محصول پس از اجرای طرح نسبت به حالت قبل، حداکثر 300 کیلوگرم در هکتاربوده است. حدود 78 درصد بهرهبرداران اعتقاد دارند که اجرای طرح تجهیز باعث سهولت برداشت محصول و خرمن کوبی آن شده است. پس از اجرای طرح، موقعیت زمین حدود 76 درصد بهرهبردان جابجا شده است، که این جابجایی موجب تاثیر منفی بر رضایت بهره برداران شده است. بطورکلی یافته ها نشان میدهد که بیش از 34 درصد کشاورزان رضایت متوسط از اجرای طرح تجهیز و نوسازی دارند.

Keywords:

شالیزار , نظرسنجی , پرسشنامه , تجهیز و نوسازی شالیزاری , بهره بردار , گیلان