پریسا رحیم زاده - دانشجوی دکتری تخصصی زیست شناسی-فیزیولوژی گیاهی، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
سید مهدی رضوی - دانشیار گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

موجودات زنده واجد سازوکارهایی برای رویارویی با اثرات مضر پرتو فرابنفش خورشید می­باشند. در این آزمایش، آثار سه دوز پرتو فرابنفشB بر روی برخی ویژگی­های فیزیولوژیک رقم BR1 گیاه چغندرقند (Beta vulgaris L) درقالب طرح کاملا تصادفی درسه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تمامی گیاهان در اتاقک رشد با دمای 20/25 درجه سانتیگراد (شب/روز) با دوره روشنایی/ تاریکی 16 ساعت و هشت ساعت، به مدت 30 روز رشد داده شدند. سپس گیاهان تحت چهار تیمار شاهد و سه تیمار 042/3، 084/6 و 126/9 کیلو ژول بر متر مربع در روز پرتو فرابنفش B به مدت یک هفته قرار داده شدند. ببیشترین میزان پرتو فرابنفش (126/9 کیلو ژول بر متر مربع در روز) موجب کاهش 11 درصدی میزان قندهای محلول بافت برگی گیاه شد. همچنین دوزهای 042/3، 084/6 و 126/9 کیلو ژول بر متر مربع در روز پرتو فرابنفش B موجب افزایش 80، 82 و 86 درصدی فلاوونوئیدها گردیده است. بالاترین میزان پرتو فرا بنفش سبب افزایش 24 درصدی ترکیبات فنلی کل در گیاه چغندرقند شد. پرتو فرا بنفش B موجب افزایش معنی­دار مقادیر بتالائین­ها (بتانین و بتاگزانتین) نیز گردید. فعالیت آنتی­اکسیدانتی عصاره متانولی برگ­های چغندرقند تحت پرتو فرا بنفش B افزایش معنی­داری داشت. بررسی فعالیت آنتی­اکسیدانتی بتالایین ها نشان داد که میزان فعالیت آنتی اکسیدانتی بتاگزانتین بیشتر از بتانین می باشد. افزایش شدت پرتو فرابنفش B موجب بالا رفتن میزان متابولیت های ثانویه چغندر قند و در نتیجه منجر به ارتقای توان آنتی اکسیدانی این گیاه گردید.

بتالائین, پرتو فرابنفشB, کروماتوگرافی, متابولیت های ثانویه