ابوذر پرهیزکاری - دانشجوی دکترای دانشگاه تهران، واحد پیام نور و محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین
محمد مهدی مظفری - استادیار گروه مدیریت صنعتی دانشگاه بین الملل امام خمینی (ره) قزوین
مهدی حسینی خدادادی - دانشجوی دکترای اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل
رویا پرهیزکاری - کارشناس ارشد مدیریت صنعتی دانشگاه بین الملل امام خمینی (ره) قزوین

چغندرقند یکی از محصولات در تناوب زراعی دشت قزوین می­باشد که پس از گندم، جو و ذرت بیشترین سطح زیرکشت را به خود اختصاص داده است. طی سال­های اخیر، محدودیت منابع آب سبب کاهش سطح زیرکشت چغندرقند در این دشت شده است. به همین منظور، در مطالعه حاضر اثرات افزایش سطح زیرکشت چغندرقند بر الگوی کشت، سود ناخالص کشاورزان و میزان مصرف نهاده­ها تحت شرایط کم­آبی مورد بررسی قرارگرفت. برای اجرای این تحقیق، از مدل برنامه­ریزی ریاضی مثبت و رهیافت تابع تولید مبتنی بر نیازآبی محصولات استفاده شد. داده­های موردنیاز مربوط به سال 92-1391 بود که با تکمیل پرسشنامه از 127 کشاورز نمونه جمع­آوری شد. تحلیل آماری داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSS و حل مدل با استفاده از نرم­افزار GAMS صورت گرفت. نتایج نشان داد که کاهش سطح زیرکشت گندم آبی، جو آبی و کلزا و افزایش سود ناخالص زارعین از مهم­ترین پیامدهای افزایش سطح زیرکشت چغندرقند می باشند. همچنین، نتایج کاهش مصرف نهاده­های آب، سرمایه و ماشین­آلات را برای مزارع بزرگ و افزایش مصرف تمامی نهاده­ها را برای مزارع کوچک و متوسط پس از ورود چغندرقند به الگوی کشت تحت شرایط کم­آبی نشان داد. در پایان، توسعه سطح زیرکشت چغندرقند با توجه به اینکه منجر به کاهش مصرف نهاده­های کود و سموم شیمیایی در الگوی کشت می­شود، به عنوان راهکاری برای کاهش آلودگی محیط­زیست در مناطق جنوبی دشت قزوین پیشنهاد شد.

برنامه ریزی ریاضی مثبت, حذف چغندرقند, تغییرات الگوی کشت, کم آبیاری