محمود خسروی - دانشیار اقلیم شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان،
محمد امانی - کارشناس ارشد اقلیم شناسی ،دانشگاه سیستان و بلوچستان
محمود حسین‎زاده کرمانی - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی دانشگاه خوارزمی

هدف اصلی این مطالعه، تعیین نواحی مستعد کشت چغندرقند با توجه به برخی متغیرهای اصلی موثر در آن می باشد. داده‎های اقلیمی موردنیاز، از اداره کل هواشناسی خراسان‎رضوی که در ایستگاه های منطقه جمع‎آوری شده بود برای دوره 1388-1377 اخذ شد. جهت تهیه نقشه سطوح ارتفاعی، شیب، جهت شیب و TIN از نقشه‎های توپوگرافی سازمان نقشه‎برداری کشور با مقیاس 1:250000  استفاده گردید. نقشه پوشش گیاهی و کاربری اراضی از نقشه‎های قابلیت اراضی در مقیاس 1:250000 موسسه تحقیقات خاک و آب کشور استخراج گردید. از سامانه اطلاعات جغرافیایی به منظور رقومی­سازی و تهیه نقشه­ها بهره‎برداری شد. پس از تشکیل پایگاه اطلاعات فضایی منطقه، با استفاده از نرم­افزار ARCGIS اطلاعات توصیفی نقشه ها به آن ها اضافه شد. سپس با توجه به اقلیم موردنیاز محصول چغندرقند و با استناد به نظر کارشناسان بر اساس یک مدل تصمیم‎گیری سلسله مراتبی، وزن پارامتر و اهمیت هریک از لایه­ها با استفاده از نرم­افزارEXPERT CHOICE  تعیین گردید. در نهایت با عملیات همپوشانی وزنی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)  پهنه‎بندی عرصه‎های مستعد کشت چغندرقند در منطقه انجام گردید. در بین معیارهای تصمیم‎گیری نیازآبی و بارش موثر مهم ترین عوامل تعیین گردیدند. نتایج حاصل از نقشه نهایی پهنه‎بندی نشان داد که61/59 درصد مساحت شهرستان معادل 82/3745 کیلومتر مربع از قابلیت خیلی خوبی برای کشت چغندرقند برخوردار می باشد و حدود 49/24 درصد از مساحت شهرستان نیز فاقد استعداد زراعی برای کشت این محصول می باشد. مناطق دشت رخ و بخش کدکن در شمال شهرستان تربت حیدریه به عنوان مستعدترین مناطق و پس از آن دشت مرکزی به عنوان منطقه مناسب مشخص شدند.

پهنه بندی, چغندرقند, شاخص‎های محیطی, عناصر اقلیمی, سیستم اطلاعات جغرافیایی