غلامرضا اصغری - استاد مرکز تحقیقات علوم‎ دارویی دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
سید مجتبی لاجوردی - دانشجوی دکترای حرفه‎ای گروه فارماکوگنوزی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، ایران

گیاه سگ دندان خاردار (Pycnocycla spinosa) از خانواده‎ی چتریان است که بیشتر در مناطق کوهستانی در استان‎های اصفهان، یزد و فارس می‎روید. میزان قابل توجهی ساکارز در ریشه‎ی این گیاه وجود دارد. جهت تعیین بهترین زمان برداشت گیاه، از ابتدای فصل رویش به صورت هفتگی ریشه گیاه جمع‎آوری و با استفاده از دستگاه پلاریمتر میزان ساکارز ریشه آن اندازه‎گیری شد. نتایج نشان داد، میزان ساکارز ریشه گیاه سگ دندان خاردار از هفته‎ی اول تا دهم برداشت روندی افزایشی دارد و سپس تا هفته  هفدهم دوباره کاهش می‎یابد. کم‎ترین مقدار آن در هفته دوم برداشت در پانزدهم اردیبهشت ماه برابر با 5/8 درصد و بیشترین مقدار آن در هفته دهم برداشت در نهم تیرماه برابر با 0/17 درصد وزن خشک ریشه تعیین شد، هم چنین کمترین مقدار قند معادل با 6/2 درصد و بیشترین مقدار آن برابر با 3/5 درصد وزن‎تر ریشه‎ی گیاه بود. با توجه به نتایج به‎دست آمده بهترین زمان برداشت ریشه از اوایل تیر ماه تا اوائل مرداد ماه است، تا به‎توان بیشترین مقدار ساکارز را در فرآیند استخراج از ریشه گیاه به‎دست آورد. نظر به این‎که درصد تقریبی ساکارز در ساقه گیاه نیشکر بین 17-12 و در ریشه چغندرقند بین 18-14 درصد وزن‎تر گیاه است و این دو گیاه به عنوان منابع اصلی تامین‎کننده شکر اقلیم مناسب خود را دارا می‎باشند به نظر می‎رسد که ریشه گیاه سگ دندان خاردار در صورتی که فاقد ترکیبات سمی و مضر باشد پس از مطالعات کافی به‎تواند به عنوان یک گزینه مناسب زراعی در مناطق و زمین‎های غیرمرغوب جهت تولید شکر منظور شود. پیشنهاد می شود این گیاه به‎عنوان یک منبع طبیعی گیاهی شیرین‎کننده دارای ساکارز مورد مطالعه قرار گیرد.