راحله رهام - دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه لرستان
ناصر اکبری - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان
محمد عبداللهیان نوقابی - دانشیار پژوهشی موسسه تحقیقات چغندرقند
حمیدرضا عیسوند - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان

به منظور بررسی رابطه مکانی بین بانک بذر و جمعیت علف هرز و نیز الگوی پراکنش آن در طول فصل زراعی در مزرعه چغندرقند، پژوهشی در سال 1388 در ایستگاه تحقیقاتی مهندس مطهری واقع در کمالشهر کرج انجام گرفت. نمونه‎برداری از بانک بذر قبل از کاشت چغندرقند و از گیاهچه‎های علف‎هرز طی سه مرحله در دوره رشد با دو نوع چارچوب مربع(50 در50 سانتی‎متر) و مستطیل (100 در 25 سانتی‎متر) صورت گرفت. در هر دو چارچوب فراوانی بذر علف‪هرز و تراکم بوته به تفکیک گونه شناسایی و ثبت شد. به منظور بررسی ساختار مکانی علف‎های هرز و پویایی لکه‎ها از تکنیک ژئواستاتیستیک استفاده شد. تاج خروس، سلمه‎تره و علف‎های هرز باریک برگ، گونه‎های متداول علف هرز در مزرعه بودند. تجزیه‎ و تحلیل سمی واریوگرام گونه‎های متداول، دامنه تاثیری از 24/0 تا 9/141 متر را نشان داد که بسته به گونه علف‎هرز و مرحله نمونه‎برداری متغیر بود. تاج‎خروس دارای دامنه تاثیر زیاد به‎ویژه در نمونه برداری دوم گیاهچه‎ها بود. دامنه سلمه‎تره در طول فصل رشد از گونه‎های دیگر کمتر بود. بیشترین اثر قطعه‎ای به میزان 671/1 و 308/1 به ترتیب مربوط به تاج خروس (در نوبت دوم نمونه‎برداری از گیاهچه‎ها) و گونه‎های باریک برگ (در نوبت اول نمونه‎برداری از گیاهچه‎ها) بود، که در هر دو موجب همبستگی مکانی خیلی ضعیف گردید. همبستگی مکانی قوی برای بذور و گیاهچه‎های سلمه‎تره در تمامی مراحل نمونه‎برداری به ثبت رسید. نقشه‎های توزیع مکانی، توزیع لکه‎ای علف‎هرز را تایید کرد. ساختار لکه‎ها در طی فصل رشد تغییر کرد. نتایج این مطالعه نشان داد که توزیع مکانی سبب بهبود تصمیم‎گیری‪های مدیریتی و افزایش درک ما از دینامیک جمعیت علف‎های هرز خواهد شد.

الگوی پراکنش, بانک بذرتاج خروس, دینامیک جمعیت علف‎های هرز, ژئواستاتیستیک, سلمه تره