محمدحسین عزیزپور - مربی مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‪آباد، دزفول، ایران.
سید یعقوب صادقیان - استاد موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال - کرج، ایران.
حمید شریفی - مربی پژوهشی بخش تحقیقات چغندرقند، مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دزفول، ایران.

یکی از عواملی که به دلیل کاهش کیفیت و کمیت زراعت چغندرقند زمستانه در منطقه خوزستان را تهدید می‪کند، بیماری گال زگیلی ناشی از قارچ (Urophlyctis leproides) می‪باشد. برای اصلاح لاین‪های مقاوم به این بیماری، شناخت ژنتیک عامل بیماری‪زا و اطلاعات کافی از ترکیب‪پذیری عمومی (GCA) و خصوصی(SCA)  و هم‪چنین نوع عمل ژن و یا ژن‪های کنترل‪کننده مقاومت به این بیماری ضروری می‪باشد. به این منظور، تعداد شش لاین که دارای عکس‪العمل‪های متفاوت به عامل بیماری بودند به‪عنوان والدین به‪ همراه 15 هیبرید F1 حاصل از آن‪ها در قالب طرح بلوک‪های کامل تصادفی در سه تکرار کاشته و مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه ژنتیکی مقاومت به گال از طریق روش دو و مدل یک گریفینگ و هم‪چنین روش هیمن انجام شد. در این مطالعه واریانس ژنتیکی شاخص‪های آلودگی بیماری، یعنی وزن گال به وزن ریشه و وزن گال، معنی‪دار گردید. اثر GCA و SCA نیز برای این صفات معنی‪دار شد که بیان‪گر نقش اثر افزایشی و غیرافزایشی ژن‪ها در کنترل مقاومت به بیماری می‪باشد. نتایج تجزیه به‪روش هیمن حاکی از آن بود که عمل ژن برای شاخص‪های آلودگی به عامل بیماری به‪طور متوسط، به‪صورت غالبیت کامل بوده و مقاومت به بیماری عمدتا توسط ژن‪های مغلوب کنترل می‪شود. به‪طور کلی استفاده از گزینش دوره‪ای برای تجمع ژن‪های مطلوب در لاین‪های والدینی قبل از تعیین هیبریدهای مناسب توصیه می‪شود.

تجزیه ژنتیکی, ترکیب پذیری عمومی و خصوصی, چغندرقند زمستانه, گال زگیلی