محمد عبداللهیان نوقابی - دانشیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
بابک بابایی - مربی پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
بیتا منصوری - مربی پژوهشی موسسه تحقیقات چغندرقند-کرج.
حمید نوشاد - مربی پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ضایعات کمی و کیفی ریشه های چغندرقند تحت شرایط دو روش نگه داری در کنار مزرعه برای مدت زمان های مختلف در سال 1384 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات چغندرقند واقع در کمال شهر کرج انجام شد.  بررسی به صورت آزمایش فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با نه تکرار صورت گرفت.  ترکیبی از دو زمان برداشت ( نیمه آبان و نیمه آذر) با دو روش نگه داری چغندرقند در مزرعه (سیلوی توصیه شده در کنار مزرعه و به صورت کپه ای مشابه روش متداول توسط برخی از کشاورزان) در کرت های اصلی و مدت زمان نگه داری ریشه ها در سیلو (دو، چهار، شش و هشت هفته) در کرت های فرعی اختصاص یافتند. خصوصیات کمی و کیفی ریشه چغندرقند و هم چنین تغییرات دما و ضایعات وزنی و قندی قبل از سیلو و در پایان مدت نگه داری اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر روش نگه داری و مدت نگه داری برای همه صفت های مورد بررسی معنی دار (P<0.01) است.  در برداشت آبان ماه، متوسط کمینه دمای داخل سیلوی توصیه شده معادل 5/2 و در داخل کپه معادل 3/0- و در هوای اطراف سیلوها معادل 8/0- درجه سانتی گراد بود.  میانگین ضایعات وزنی و ضایعات قندی چغندرقند در روش نگه داری به صورت کپه ای در سطح مزرعه به ترتیب 6/2 و سه برابر بیشتر از سیلوی کنار مزرعه بود.  نگه داری چغندرقند به صورت کپه ای در سطح مزرعه اگرچه باعث افزایش عیاری معادل 48/2 درصد نسبت به ریشه های نگه داری شده در سیلوی کنار مزرعه گردید، (عمدتا به دلیل 6/4 درصد پلاسیدگی ریشه در اثر از دست دادن رطوبت) لکن مقدار ساکاروز  بر مبنای ماده خشک آن 40/2 درصد کم تر بود. با افزایش مدت نگه داری تا شش هفته، درصد قند و درصد ماده خشک ریشه به طور معنی داری افزایش یافت ولی میانگین ضایعات وزنی روزانه ریشه چغندرقند در دو هفته اول حدود 40درصد بیشتر از دو هفته بعد بود. اگرچه برای هر تن چغندرقند که از مزرعه بارگیری و در کنار مزرعه  به صورت سیلوی توصیه شده نگه داری شود 50625 ریال هزینه شد در مقابل، ضایعات شکر در این روش معادل 1072 گرم شکر به ازای هر تن چغندرقند در هر روز به ارزش 5896 ریال کم تراز روش نگه داری به صورت کپه ای در سطح مزرعه بود. بنابراین اگر کشاورز بخواهد چغندرقند را بیش از نه روز (معادل 27 درجه روز از لحاظ مجموع واحدهای حرارتی موثر در تنفس ریشه، RDD) در مزرعه نگه داری نماید از لحاظ اقتصادی توجیه دارد که ریشه ها را در سیلوی توصیه شده در کنار مزرعه نگه داری نماید. لذا توصیه می گردد کارخانه های قند از طریق مساعدت های تشویقی، کشاورزان را ترغیب نموده تا ریشه های برداشت شده از مزرعه بلافاصله در کنار مزرعه به روش صحیح سیلو و در فرصت مناسب به کارخانه قند حمل گردد.

تلفات وزنی, چغندرقند, دمای سیلوی کنار مزرعه, ضایعات قندی, کلش گندم, هزینه نگه داری