فرهاد نظریان فیروزآبادی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
سیدیعقوب صادقیان مطهر - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند

به منظور بررسی قدرت ترکیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) صفاتی چون قطر هیپوکوتیل، وزن تر هیپوکوتیل، طول هیپوکوتیل و طول ریشه گیاهچه های 28 روزه چغندر قند تلاقی های دی الل هفت رگه بدست آمد. تلاقی های حاصل با استفاده از روش چهارم گریفینگ (مدل B) در سال 1376-1375 مورد ارزیابی قرار گرفتند. بذر 21 هیبرید در گلخانه موسسه تحقیقات چغندر قند واقع در کرج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کاشته و صفات مذکور پس از 28 روز اندازه گیری شد. نتایج حاصله از این بررسی نشان داد که اهمیت اثرات ترکیب پذیری عمومی برای صفت قطر هیپوکوتیل از اثرات ترکیب پذیری خصوصی آن بیشتر بود که نشان دهنده نقش اثرات افزایشی ژن ها در کنترل این صفت می باشد. اثرات ترکیب پذیری خصوصی برای قطر هیپوکوتیل و طول ریشه گیاهچه ها معنی دار بود. (p<0.05) در صورتیکه اثرات GCA و SCA برای وزن تر هیپوکوتیل معنی دار نبود. از آن جائی که صفات مذکور به ویژه قطر هیپوکوتیل با عملکرد ریشه و عملکرد قند همبستگی منفی دارد. اعمال گزینش برای این صفت می تواند در عملکرد محصول تاثیرگذار باشد. بنابراین برای صفاتی مثل قطر هیپوکوتیل که واریانس افزایشی در کنترل آن اهمیت دارد. استفاده از اعمال گزینش های دوره ای برای بالا بردن فراوانی ژنهای مطلوب در یک توده اصلاحی چغندرقند می تواند مفید قرار گیرد.

چغندر قند, تجزیه دی آلل, ترکیب پذیری عمومی, ترکیب پذیری خصوصی, واریانس افزایشی, واریانس غیرافزایشی و توارث پذیری