نصرا... ساغروانیان - استادیار گروه آسیب شناسی دهان، فک و صورت دانشکده دندانپزشکی و مرکز تحقیقات دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
عطاءا... حبیبی - دانشیار گروه جراحی دهان، فک و صورت دانشکده دندانپزشکی و مرکز تحقیقات دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
نوشین محتشم - دانشیار گروه آسیب شناسی دهان، فک و صورت دانشکده دندانپزشکی و مرکز تحقیقات دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
منور افضل آقایی - متخصص پزشکی اجتماعی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد

مقدمه: کیست دنتی جروس (شایع ترین کیست دندانی تکاملی)، کیست پری آپیکال (شایع ترین کیست فکی) و کیست رزیجوال ممکن است دچار ترانسفورماسیون های نئوپلاستیک گردند. هدف از این مطالعه بررسی ارتباط بین تظاهر MDM2 و P53(تنظیم کننده های چرخه سلولی) با فعالیت تکثیری و ترانسفورماسیون احتمالی این کیست ها بود. مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی، تظاهر MDM2 و P53 در 60 نمونه از بلوک های پارافینی (از هر کیست 20 نمونه) تحت بررسی ایمنوهیستوشیمی قرار گرفتند. نمونه ها از نظر تعداد سلول های رنگ پذیرفته شده، شدت رنگ پذیری و موقعیت بروز نشانگر در سه منطقه از اپی تلیوم کیست مورد مطالعه قرار گرفتند. آزمون های آماری مورد استفاده عبارت بود از: One way ANOVAو Tukey test برای مقایسه میزان بروز نشانگرها در گروه های مورد مطالعه، Kruskal-Wallis برای مقایسه شدت رنگ پذیری و Kendall جهت بررسی ارتباط و همبستگی نشانگرها. یافته ها: کیست پری آپیکال از نظر بروز نشانگر، کاملا بروز مثبت داشت. شدت، درصد و عمق نفوذ MDM2 بسیار بیشتر از P53بود. بروز نشانگرها در کیست رزیجوال اکثرا با درصد بالایی آن هم اغلب در تمام ضخامت اپی تلیوم همراه بود اما در کیست دنتی جروس اکثر نمونه ها بروز ضعیف و اغلب بازالی را نشان می دادند. اختلاف معنی دار از لحاظ تظاهر (01/0P=) P53و (03/0P=) MDM2 به طور جداگانه در سه کیست مشاهده گردید و همچنین از نظر درصد (03/0P=) و شدت (01/0P=) بروز MDM2 بین سه کیست رابطه معنی داری پیدا شد. همبستگی مثبتی بین تظاهر P53 و  MDM2 نیز مشاهده گردید (001/0P<). نتیجه گیری: افزایش بروز نشانگرهای P53 و MDM2 در کیست رزیجوال هماهنگ می باشد ولی در کیست پری آپیکال با هم کاملا متفاوت بوده است و از سوی دیگر کیست دنتی جروس قادر به بروز قوی هیچکدام از نشانگرها نمی باشد. ولی در مجموع می توان گفت افزایش بروز نشانگر می تواند با پاتوژنز و احتمالا تغییرات نئوپلاستیک آنها مرتبط باشد.

کیست دانتی ژور, کیست رادیکولار, کیست رزیجوال, P53, MDM2