زهره قدیری - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد
سعید طریقی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد

زعفران (Crocus sativus) یکی از با ارزشترین گیاهان ادویه ای و دارویی در جهان است. از عوامل محدودکننده تولید زعفران میتوان به قارچ Fusarium culmorum عامل پوسیدگی کورم زعفران اشاره کرد. با توجه به اهمیت زعفران و جایگاه آن در وضعیت اقتصادی و اجتماعی ایران، به کار بردن استراتژی مناسب برای افزایش این محصول حائز اهمیت است. با توجه به مشکلات زیست محیطی در استفاده از سموم، استفاده از کنترل بیولوژیک بهویژه باکتریهای اندوفیت، یک روش مناسب است. استفاده از باکتریهای اندوفیت اخیرا به عنوان یک راهکار موثر در کنترل برخی از عوامل بیماریزای گیاهی مطرح شده است. باکتریهای اندوفیت از میکروارگانیسمهای غیر بیماریزای گیاهان هستند که حداقل بخشی از زندگی خود را در بافتهای گیاهی بسر میبرند؛ لذا در این پژوهش نمونه برداری از کورم زعفران انجام شد و تعداد 120 ایزوله باکتریایی جدا گردید. باکتریها به روشهای فنوتیپی و ژنوتیپی شناسایی شدند و مشخص شد جدایه ها متعلق به جنسهای Pseudomonas و Entrobacter میباشند . در ادامه بررسی خاصیت آنتاگونیستی باکتریها در شرایط آزمایشگاهی با کشت دوطرفه در محیط PDA انجام شد. از این تعداد، 43 جدایه اثرات آنتاگونیستی قابل توجهی داشتند که از بین آنها 13 جدایه قادر به ایجاد هاله بازدارنده بیش از یک سانتیمتر بودند. با توجه به اینکه باکتریها خاصیت آنتاگونیستی داشتند، بررسی آنزیمهای سلولاز، پکتیناز، کیتیناز و پروتئاز روی این باکتریها انجام شد. مقایسه نتایج آزمونهای آنزیمی با آزمون آنتاگونیستی نشان داد که آنزیم پروتئاز نقش مهمی در خاصیت بیوکنترلی دارد؛ زیرا باکتریهای آنتاگونیست موردبررسی در این تحقیق همگی این آنزیم را داشتند. لذا میتوان خاصیت آنتاگونیستی این جدایه ها را به تولید این آنزیمها مربوط دانست. شناسایی دقیق و مولکولی آنتاگونیستهای برتر در دست بررسی است.