آزاده نوری اصل - فوق لیسانس بیماری شناسی گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
زهرا پرستار - دانشجوی دکتری بیماری شناسی گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
شیوا عباسپور - مرکز تحقیقات، آموزش و مشاوره فضای سبز منطقه ۱۵

امروزه کنترل زیستی عوامل بیماریزا با هدف کاهش اثرات خطرناک سموم شیمیایی ازجمله تهدید سلامت بشر و آلودگی محیط زیست یک اولویت به شمار میرود. سرو( (Cupressus arizonica از درختان بسیار باارزشی است که در فضای سبز به طور وسیعی کشت میگردد و میکروارگانیسمهای متنوع و زیادی سبب خشکیدگی آن میشوند. قارچ Trichoderma harzianum یکی از معمول ترین گونه های تریکودرما در اغلب خاکهای دنیا است که جدایه های مختلف آن دارای توانایی بازدارندگی از رشد و تکثیر قارچ های بیماریزای گیاهی مهم خاکزی را دارند. در این تحقیق اثر بازدارندگی جدایه آنتاگونیستی Trichoderma harzianum روی قارچ Fusarium oxysporum، عامل پوسیدگی ریشه و طوقه درخت سرو در شرایط آزمایشگاه و گلخانه بررسی شد. در آزمون کشت متقابل جدایه آنتاگونیست بعد از متوقف کردن رشد بیمارگر، شروع به پیشروی، استقرار و اسپورزایی روی میسلیوم های آن نمود. بررسی میکروسکوپی ناحیه تقابل ریسه های آنتاگونیست و بیمارگر مشخص کرد که آنتاگونیست پس از نفوذ به سلولهای هیفی بیمارگر، درون آنها پیشروی کرده و موجب تخریب سلولهای هیفی F. oxysporum گردیده است. ترکیبات فرار تولیدشده توسط جدایه T. harzianum از رشد میسلیومی بیمارگر به میزان 11/67 درصد جلوگیری نمود. نتایج حاصل از بررسیهای گلخانه ای نشان داد که جدایه آنتاگونیست در حضور بیمارگر باعث کاهش اثرات سوء آن شده که موجب افزایش وزن تر و خشک ریشه به میزان 56/4 درصد و52/1 درصد و وزن تر و خشک اندامهای هوایی به میزان 23/4 درصد و 12/7 درصد را در مقایسه با شاهد گردید. نتایج به دست آمده نویدبخش کارآمد بودن آنتاگونیست در کاهش اینوکلوم بیمارگر میباشد.