عارف مرادپور - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه گیاهپزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
رسول اکبرپور - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه گیاهپزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
امید اتقیا - دانشجوی دکتری، گروه گیاهپزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

امروزه در بسیاری از نقاط دنیا کاربرد اسانسهای گیاهی در کنترل بیمارگرهای گیاهی در تحقیقات مختلف بررسی میگردد. قارچهای Gaeumannomyces graminis و Bipolaris sorokiniana بهعنوان مهمترین بیمارگرهای پوسیدگی ریشه گندم در سراسر جهان مطرح هستند. کنترل شیمیایی این بیمارگرها به دلیل خاکزاد بودن، اغلب مشکل، پرهزینه و باعث به هم خوردن تعادل اکوسیستم میشود. این مطالعه به منظور بررسی اثر بازدارندگی اسانس زنیان روی هرکدام از این قارچها، به صورت جداگانه و با استفاده از چهار تیمار رد قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل کشت روی محیط کشت سیب زمینی دکستروز آگار (PDA) حاوی اسانس زنیان در غلظتهای 100، 150، 180 و 200 میکرولیتر در لیتر به روش اختلاط با محیط کشت بود. تیمار شاهد برای هر قارچ به طور جداگانه کشت روی محیط کشت فاقد اسانس در نظر گرفته شد. پس از گذشت هفت روز و رشد کامل شاهد، اندازه گیری میزان رشد شعاعی قارچ G. graminis و B. sorokiniana انجام شد. غلظت 180 میکرولیتر در لیتر به طور کامل مانع از رشد قارچ G. graminis شد و غلظت 190 میکرولیتر در لیتر به طور کامل مانع از رشد قارچ B. sorokiniana شد و به عنوان حداقل غلظت کشنده (MFC) مشاهده و تعیین شدند. غلظت 160 میکرولیتر در لیتر برای قارچ G. graminis و همچنین غلظت 170 میکرولیتر در لیتر برای قارچ B. sorokiniana به عنوان حداقل غلظت بازدارنده از رشد (MIC) که برای آن درصد کنترلی بالای %90 در نظر گرفته شده بود، تعیین شد. نتایج به دست آمده بیانگر دارا بودن ویژگی قارچ کشی و بازدارندگی از رشد قارچ اسانس زنیان است که میتوان از آن در پوشش دار کردن بذر گندم به منظور حفاظت در برابر این دو بیمارگر مهم استفاده نمود.