فاطمه مقصودی - دانشجو کارشناسی ارشد گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی
پریسا طاهری - دانشیار گروه گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

در این پژوهش اثر عصاره الکلی برگ گیاه ختمی خبازی بر فعالیت آنزیم سلولاز حاصل از سه گونه قارچ آلترناریا بیماریزا مرکبات شامل A.atra, A.alternata, A.dumosa در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از محیط کشت مایع و به روش کمی بررسی شد. بدین منظور برگهای خشک شده گیاه ختمی در اتانول 80 خیسانده شد. جهت بررسی اثر عصاره بر فعالیت سلولازی سه گونه آلترناریا موردمطالعه، غلظت 5 میلی گرم بر میلی لیتر (غلظتی از عصاره که فاقد اثر مهاری بر رشد و جوانه زنی قارچ بود) آماده شد و به فلاسکهای حاوی محیط کشت استریل تحریک کننده تولید آنزیم سلولاز 5) گرم عصاره مخمر، 5 گرم پپتون، 5 گرم K2HPO4 به همراه 4/6 گرم کربوکسی متیل سلولز در 1 لیتر آب مقطر) اضافه گردید. سپس با چوبپنبه سوراخکن استریل دیسکهایی به قطر 5 میلیمتر از پرگنه 7 روزه هر یک از گونه های موردمطالعه تهیه و به محیط کشت آنزیم سلولاز منتقل شدند. حجم 0/5 میلی لیتر از سوپرناتانت محیط قارچی به 1 میلی لیتر محلول کربوکسی متیل سلولز 0/7 در بافر استات 0/05 M با PH=4/8 اضافه شده و در دمای 50 درجه سلسیوس به مدت 60 دقیقه انکوبه شد. سپس 1 میلی لیتر معرف 3 و 5 دی نیتروسالیسیلیک اسید به مخلوط واکنش اضافه گردیده و به مدت 10 دقیقه در بن ماری 100 درجه جوشانده شد. تمامی نمونه ها در دمای اتاق سرد شدند و در نهایت جذب نوری محلولها در طول موج 500 نانومتر خوانده شد. آزمایش در قالب طرح پایه کاملا تصادفی انجام شد و به منظور دستیابی به نتایج آماری دقیقتر هر بازه زمانی با سه تکرار و از هر تکرار سه سنجش آنزیم صورت گرفت. نتایج نشان داد در حضور عصاره فوق در هر سه گونه آلترناریا موردمطالعه فعالیت آنزیمی در مقایسه با شاهد به شدت کاهش یافته است. با توجه به یافته های این تحقیق عصاره الکلی برگ ختمی بر بعضی فاکتورهای موثر در مکانیسم بیماریزایی قارچ آلترناریا ازجمله تولید آنزیمهای مخرب دیواره سلولی اثرگذار بوده و عصاره مذکور دارای خاصیت ضد میکروبی قوی است.