شهناز آل آقائی - دانش آموخته دکتری گروه گیاهپزشکی، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
سعید رضائی - استادیارگروه گیاهپزشکی، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
مصطفی عبادی - استادیار، گروه زیستشناسی، دانشکده علومپایه، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران.
حمیدرضا زمانی زاده - استادگروه گیاهپزشکی، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تحریک ایمنی گیاه از طریق القای مقاومت توسط میکروارگانیسم های بیوکنترلی، یکی از استراتژیهای کارآمد در مدیریت بیماریهای گیاهی محسوب می گردد. افزایش تولید آنزیمهای دفاعی، از واکنشهای بیوشیمیایی مهم گیاه در طی برهمکنش گیاه-آنتاگونیست-بیمارگر به شمار میرود که در حفاظت از گیاه در برابر تنشهای اکسیداتیو و القای مقاومت سیستمیک نقش دارد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تاثیر تعدادی جدایه بیوکنترلی بومی بر فعالیت برخی آنزیمهای دفاعی و القای مقاومت علیه بیمارگر قارچی Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici (Fol)، عامل بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه فرنگی انجام شد. بررسی فنوتیپی القای مقاومت در گلخانه توسط یازده جدایه تریکودرما و باسیلوس با دو روش زیست سنجی تفکیک ریشه و تزریق به ساقه صورت گرفت. بر اساس نتایج حاصل، تیمار گیاهچه ها با دو جدایه Th-14 و Ta-30 (به ترتیب مربوط به قارچهای Trichoderma harzianum و (Trichoderma atroviride به همراه قارچ بیمارگر Fol، در هر دو آزمون به طور معنیداری (S 0/05) بر کاهش شدت بیماری موثرتر بود. همچنین بررسی رفتار اندوفیتی آنتاگونیستها بیانگر حضور عوامل القاگر زیستی به صورت اندوفیت در ریشه ها بود، درحالیکه هیچیک از آنها در ساقه مشاهده نشدند. میزان فعالیت آنزیمهای دفاعی پلی فنل اکسیداز، پراکسیداز، فنیل آلانین آمونیالیاز و نیز سطح پروتئین تام در تیمارهای مختلف آزمون، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد تیمار گیاهچه ها با دو جدایه Th-14 و Ta-30 به طور مجزا و در تلفیق با یکدیگر، فعالیت آنزیمهای دفاعی و سطح پروتئین کل را به طور معنیداری (p 0/05) در مقایسه با تیمار شاهد (Fol) افزایش داد. به علاوه کاربرد جدایه های آنتاگونیست بر افزایش معنیدار (S 0/05) ارتفاع و وزن تر گیاهچه های گوجه فرنگی نیز موثر بود. با توجه به قابلیت جدایه های مذکور در القای واکنش دفاعی در گیاه، کاربرد آنها در مطالعات بیوکنترلی بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه فرنگی پیشنهاد میگردد.