مجتبی قلندر - بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران، مرکزی

بوته های ذرت شیرین (Zea mays convar. saccharata var. rugosa) به صورت پراکنده یا لکه ای، با علائم پژمردگی قبل از بلوغ در یک مزرعه در تابستان 1396 و در تابستان 1397 در دو مزرعه مربوط به سازمان اوقاف مشاهده شد. درصد وقوع بیماری در کشتهای زودتر تا 40 درصد بوته های ذرت شیرین مشاهده شد. علائم پژمردگی قبل از ظهور تاسلها و تا نزدیک زمان رسیدگی (برداشت) ذرت قابل مشاهده بود. علائم از تاسلها و نوک برگهای بالایی شروع و بهسرعت بهطرف پایین پیشرفت کرده و موجب سفید شدگی و خشکیدگی تاسلها و تغییر رنگ به خاکستری متمایل به سفید و شکنندگی برگها شد. با شکافتن ساقه، تغییر رنگ به رنگ قهوه ای مایل به صورتی در میان گره های پایین ساقه و طوقه مشاهده شد. قارچ Fusarium moniliforme (F. Verticillioides) از بافت میان گره های پایین ساقه و ریشه ها جدا شد. پرگنه جدایه ها به رنگ سفید و با مسن شدن آنها به رنگ صورتی درآمد. میکروکنیدیها به صورت زنجره ی بلند روی محیط کشت مشاهده شد. بیماریزایی روی گیاهچه های 10 روزه ذرت شیرین انجام شد. دو جدایه از اراک به طور جداگانه به گیاهچه های ذرت شیرین در گلخانه تلقیح شد. آزمایش شامل 6 گیاهچه در هر یک از گلدانهای شبویی که با مخلوط ماسه و خاک رس به نسبت 1:1 پر شده بود و با 200 گرم دانه گندم کلنیزه شده به وسیله قارچ F. moniliforme آلوده شده بود، در 4 تکرار انجام شد. برای گلدانهای شاهد از دانه های گندم کلنیزه نشده استفاده شد. بعد از 6 هفته گیاهچه ها از خاک خارج و علائم نکروزه روی ریشه های تیمارها مشاهده و قارچ F. moniliforme دوباره جداسازی شد. این اولین گزارش از بیماری پوسیدگی فوزاریومی ذرت شیرین در ایران است.