نیما خالدی - موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
فرشید حسنی - موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
لیلا زارع - موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

گندم (Triticum aestivum L.) مهمترین گیاه زراعی استراتژیک کشت شده در ایران است. یکی از عواملی که سلامت بذور را به خطر می اندازند، قارچهای همراه بذر میباشند که منجر به کاهش جوانه زنی، گیاهچه میری، پوسیدگیهای ریشه و طوقه و نهایتا کاهش عملکرد خواهند شد. هدف از این مطالعه شناسایی قارچ های همراه بذر گندم به دست آمده از برخی مزارع گندم در ایران است. به منظور شناسایی قارچهای همراه بذر گندم از مزارع استانهای گلستان، مازندران، فارس، خوزستان و اردبیل بر اساس ضوابط انجمن بین المللی آزمون بذر نمونه برداری شد. برای جداسازی قارچها، بذرهای گندم پس از شستشو و ضدعفونی سطحی با محلول هیپوکلریت سدیم یک درصد بر روی محیط کشتهای عمومی و اختصاصی با تناوب نوری 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی در دمای 25 درجه سلسیوس کشت داده شدند. تهیه کشت خالص قارچها به روش تک اسپور و نوک ریسه کردن بر روی محیط کشت آب - آگار دودرصدی انجام شد. درمجموع 47 جدایه جداسازی و شناسایی نام جدایه های قارچی بر اساس ویژگیهای ریخت شناختی و مولکولی (بر اساس تعیین توالی نوکلئوتیدی نواحی ITS-rDNA تکثیرشده با آغازگرهای ITS1 و ITS4 و همچنین بخشی از ژن بتا توبولین) انجام گرفت. بر اساس ویژگیهای ریخت شناختی و مولکولی، آرایه های قارچی Alternaria alternata، Aspergilau flavus ، A. niger، Fusarium graminearum، F. culmorum، F. avenaceum، Penicillium citrinum، P. rubrum و Rhizopus stolonifera شناسایی شدند. به طورکلی بیشترین فراوانی قارچهای جداسازی شده مربوط به جنس Fusarium بود. در میان جدایه ها به دست آمده، F. graminearum گونه غالب با بیشترین درصد فراوانی در نمونه های آلوده و تراکم نسبی به ترتیب به میزان 84/6 درصد و 74/1 درصد بود. بذور گندم جمع آوری شده از استان اردبیل به قارچ، بیشتر از سایر استانهای نمونه برداری شده آلوده بودند. نتایج میتواند در تکمیل اطلاعات پایه جهت شناسایی قارچهای همراه بذر و بازنگری استاندارد ملی سلامت بذر کمک نماید.