نیما خالدی - موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
فرشید حسنی - موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

قارچ های همراه ریشه و طوقه ی گندم در میزان تولید و عملکرد آن نقش بسزایی دارند. در سالهای اخیر به دلیل کشت متوالی گندم، پوسیدگیهای ریشه و طوقه در برخی از مناطق کشور خسارت قابل توجهی وارد کرده است . هدف از این مطالعه شناسایی قارچ های همراه ریشه و طوقه گندم از برخی مزارع گندم استان گلستان ازجمله شهرستانهای علی آباد، آق قلا، آزادشهر، گالیش، مینودشت، کردکوی و گرگان است. طی فصل رشدی سال زراعی 1397 ، مزارع گندم مورد بازدید قرار گرفتند و از گیاهان دارای علائم زردی و پژمردگی به صورت تصادفی نمونه برداری شد. برای جداسازی قارچها، بخشهای مختلف ریشه و طوقه ی گیاه پس از شستشو و ضدعفونی سطحی با محلول هیپوکلریت سدیم یک درصد بر روی محیط کشتهای عمومی و اختصاصی کشت داده شدند. تهیه کشت خالص قارچها به روش تک اسپور و نوک ریسه کردن بر روی محیط کشت آب - آگار دودرصدی انجام شد. درمجموع 83 جدایه جداسازی و شناسایی نام جدایه های قارچی بر اساس ویژگیهای ریختشناختی و مولکولی (بر اساس تعیین توالی نوکلئوتیدی نواحی ITS-rDNA تکثیرشده با آغازگرهای ITS1 و ITS4 و همچنین بخشی از ژن بتا توبولین) انجام گرفت. براساس ویژگیهای ریختشناختی و مولکولی، آرایه های قارچی Alternaria alternata، A. tenuissima، Aspergilau flavus، A. niger، Bipolaris sorokiniana، Fusarium graminearum، F. culmorum، F. subglutinans، F. proliferatum، Gaeumnnomyce graminis f.sp. tritici، Penicillium rubrum، Phytophthora nicotianae،Rhizoctonia solani، Rhizopus stolonifera و Trichoderma atroviride شناسایی شدند. بهطورکلی بیشترین فراوانی قارچ های جداسازی شده مربوط به جنس Fusarium بود. در میان جدایه ها به دست آمده، F. proliferatum گونه غالب با بیشترین درصد فراوانی در نمونه های آلوده و تراکم نسبی به ترتیب به میزان 25/6 درصد و 13 درصد بود. بر اساس نتایج این مطالعه مهمترین قارچ های پوسیدگی ریشه و طوقه در استان گلستان،R. solani و گونه های مختلف Fusarium میباشند.