رضا پوررحیم - بخش تحقیقات ویروسهای گیاهی، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
شیرین فرزادفر - بخش تحقیقات ویروسهای گیاهی، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

انگور (Vitis vinifera) ازجمله محصولات باغی مهم در دنیا و ایران محسوب میشود. بیماریهای ویروسی در این گیاه به دلیل روش تکثیر آن (ازدیاد رویشی از طریق قلمه)، از پتانسیل شیوع و خسارت زایی بالاتری برخوردار بوده و از عوامل مهم محدودکننده این کشت میباشند. طی بازدید در سالهای 1395 و 1396، در تاکستانهای استانهای آذربایجان شرقی و غربی، برخی تاکها با علائم پیسک برگ، کاهش فاصله میانگره ها و ضعف رشد مشاهده شدند که نمونه هایی از آنها جمع آوری و به منظور بررسی احتمال آلودگی به ویروسهای Grapevine fan leaf virus-GFLV، Arabis mosaic virus-ArMV و Tomato ring spot virus-ToRSV با استفاده از روش DAS-ELISA و آنتی بادی اختصاصی موردبررسی قرار گرفتند. از 7 نمونه موردبررسی دو مورد به GFLV، یک نمونه به ArMV و یک مورد به GFLV و ArMV آلوده بود. سه نمونه دیگر علائم دار با واکنش منفی به سه ویروس فوقالذکر، ازنظر احتمال آلودگی به ویروس حلقه سیاه گوجه فرنگی (Tomato black ring virus-TBRV) با استفاده از روش DAS-ELISA مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که دو نمونه با آنتی بادی اختصاصی TBRV دارای واکنش مثبت بودند. به عنوان آزمون تشخیصی مکمل، آر.ان.ای کل بافت این نمونه ها استخراج و با استفاده از روش RT-PCR و آغازگرهای اختصاصی توصیف شده برای ناحیه ای از ژن پروتئین پوششی TBRV، بررسی شدند. نتایج نشاندهنده تکثیر یک قطعه DNA به طول مورد انتظار حدود 390 جفت باز در هر دو نمونه بود. این نتایج، وجود آلودگی TBRV در نمونه های موردبررسی را تائید نمود. این اولین گزارش از وقوع آلودگی این ویروس در تاکستانهای کشور است. ویروس TBRV، متعلق به جنس Nepovirus و ازجمله ویروسهای با دامنه میزبانی نسبت گسترده است و تعیین دامنه پراکنش و گسترش آن در کشور، نیازمند بررسیهای بیشتر است.