کمال آرژه - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
مریم خضری - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

بیماری لکه نواری باکتریایی از بیماریهای مهم گندم در اغلب مناطق کشت این محصول استراتژیک است. این بیماری توسط باکتری گرم منفی Xanthomonas translucens ایجاد میشود. در فصل بهار سال 1397، لکه های شفاف آبسوخته روی برگهای گندم در برخی مزارع واقع در استان آذربایجان غربی مشاهده شد. با پیشرفت بیماری، علائم به صورت لکه های نواری باریک احاطه شده با هاله زرد دیده شدند. در این تحقیق، نمونه برداری از برخی مزارع آلوده در شهرستانهای ارومیه، خوی، پیرانشهر، میاندوآب، مهاباد، اشنویه، سردشت و نقده صورت گرفت. از کشت سوسپانسیون برگهای دارای علائم روی محیط نوترینت آگار، پرگنه های زردرنگ جداسازی شد. آزمون بیماریزایی سویه های باکتری با اسپری سوسپانسیون 1×107 CFUml-1 روی گیاهچه های گندم در شرایط گلخانه انجام شد. پس از 9 روز لکه های کشیده و باریک روی برگهای مایهزنی شده مشاهده شد. این سویه ها گرم منفی، هوازی اجباری و متحرک بودند. نتایج آزمونهای فنوتیپی انجام شده بر اساس متون معتبر باکتری شناسی، همچنین مقایسه توالی ژن 16S rRNA سویه های بیماریزای موردبررسی با توالیهای ثبت شده در GenBank، وجود باکتری بیماریزای X. translucens را تائید نمودند. در این تحقیق، واکنش 10 رقم گندم نسبت به چهار سویه باکتری بیماریزای X. translucens در شرایط مزرعه مورد ارزیابی قرار گرفت. ارقام موردبررسی شامل ارقام پیشگام، زرین، حیدری، اروم، بزوستایا، میهن، آذر 2، زارع، MV-17 و C-91-4 بودند. علائم ایجادشده روی برگهای گندم نشاندهنده درجات مختلفی از تحمل ارقام موردمطالعه به بیماری بود. شدت بیماری در ارقام موردبررسی بین 8 تا 75 درصد متغیر بود. ارقام بزوستایا، C-91-4، MV-17 و زرین دیرتر از سایر ارقام، علائم بیماری را نشان دادند. این ارقام ازنظر زمان ظهور علائم، به عنوان ارقام با تحمل بالاتر نسبت به بیماری در مقایسه با سایر ارقام ارزیابی شدند. بر اساس شاخص بیماری، کمترین شدت بیماری بین 8 تا 16/5 درصد در چهار رقم فوق مشاهده شد. هیچیک از ارقام کشت شده نسبت به این بیماری مقاومت کامل نشان ندادند.