محمدرضا ابراهیمی - مربی گروه معماری و ساختمان، دانشکده فنی شماره یک تبریز، دانشگاه فنی و حرفه ای آذربایجان شرقی، تبریز، ایران
میلاد علمدارلو - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد معماری اسلامی، دانشگاه امام رضا (ع) مشهد، ایران
علی رزمجو - دانشجوی مقطع کارشناسی معماری، دانشکده فنی شماره یک تبریز، دانشگاه فنی و حرفه ای آذربایجان شرقی، تبریز، ایران

یکی از ساختارهای هویت بخش به سیماری کالبدی شهر تبریز، مجموعه تاریخی بازار آن است. این مجموعه علیرغم اینکه در زمره آثار فاخر معماری ایران و جهان قرار دارد، تاکنون از بررسی های کافی در زمینه پایداری ساختار معماری و کارکردی آن متاثر از سرمایه های اجتماعی و سازمندی مهرازی بی نصیب بوده است. در نوشتار حاضر، که برآمده از پژوهشی مستقل به منظور تبیین تاثیر عوامل زمینه ساز در پایداری اجتماعی و به طبع آن پایداری ساختاری است: به برخی از خلاء های علمی موجود در این زمینه با طرح دو پرسش پاسخ داده شده است: چه پارامترهایی بر پایداری کارکردی و کالبدی بازار تبریز به عنوان زاده و بازتابی از فرهنگ اجتماعی در ساختار اصلی شهر توانسته اند تاثیر گذار باشند در وضع فعلی هنجار کارکردی و کالبدی بازار تبریز منتج از چه اراده هایی می باشد از آنجایی که این پرسش ها، در بستر تاریخی مطرح شده، از روش توصیفی- اجتماعی شهر همچنین بدلیل موقعیت استراتژیک شهر (قرارگیری در مسیر جاده ابریشم به عنوان دروازه اروپا) و با احداث فضاهایی ساده که برای برپایی بازار لازم بود، بنا نهاده شد. در این مقاله نتیجه می شود، نبوغ بشر در طراحی عناصر محیطی (environment) بازار تبریز و عناصر برپا دارنده سازه ای، عامل متمایز کننده آن از سایر بازارهای شهرهای ایران می باشد. این ویژگی منجر به عمق و شدت تاثیر این بازار در حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی در سطوح مختلف محلی، ملی و بین المللی و پایداری این کارکردها تا زمان معاصر می باشد. موضوعی که خود جلوه ای ممتاز از خرد و انعطاف پذیری معماری ایرانی است.

مجموعه تاریخی بازار تبریز، تبریز، سرمایه های اجتماعی، پایداری معماری، پایداری محیطی