زهره سلحشور سفیدسنگی - دکتری حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی مشهد
محمدکاظم علمی سولا - دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا کهنسال - دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد
علی مقیمی - استاد دانشگاه فردوسی مشهد

بحث آگاهی و من از مهم ترین مباحث تاریخ فلسفه است. ملاصدرا مانند سایر فلاسفه اسلامی، مفهوم من و آ گاهی را به نفس نسبت می دهد لکن وی بر خلاف فلاسفه پیشین سعی کرد تبیینی یگانه انگارانه از رابطه نفس و بدن ارایه دهد تا مشکلی را که پیشینیان بر اساس تبیین دوگانه انگار از نفس و بدن داشتند، حل کند. از نظر وی، انسان را جوهری در حال حرکت است که از نحوه وجود ضعیف تری به نام بدن به نحوه قوی تری از وجود به نام نفس مجرد تبدیل می شود. این در حالی است که در علوم اعصاب، آ گاهی را به مغز نسبت می دهند و معتقدند که من نیز از آ گاهی به دست می آید. اما عصب شناسان هنوز توضیح کاملی درباره چگونگی آ گاهی ارایه نکرده اند. از این رو با استفادهاز آسیب های مغزی که باعث تغییر و از دست دادن آ گاهی م یشود، نظریه خود را توجیه می کنند. لکن از آنجا که در حکمت متعالیه، نقش مغز در فرایند آگاهی انکار نشده است، این دلیل برای توجیه مادیت آ گاهی کفایت نمی کند. طبق دیدگاه حکمت متعالیه، آگاهی را نم یتوان صرفا به ماده (مغز) نسبت داد، هرچند که فعل و انفعالات مغز، زمینه ساز آ گاهی هستند. اما طبق این دیدگاه، آگاهی و من امر مجردی است که عامل وحدت دهنده ادراکات مختلف است و توانایی تجزیه و تحلیل و مقایسه این ادراکات را دارد، در حالی که درعلوم اعصاب، در مورد چنین عاملی، تبیینی ارایه نشده است.

آگاهی، من، نفس، مغز، ملاصدرا، عصب شناسی