کبری رحیمی نوکانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان. ایران مدرس دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه. ایران

از موضوعات مهمی که در قرآن کریم مورد توجه واقع شده وجایگاه شایسته ای بدان اختصاص یافته است دعاست، زیرا یکی از راه های بسیار موثر نشر معرفت، فرهنگ و اخلاق والای انسانی در میان مردم به شمار می رود. دعا به آن اندازه و با آن کیفیت بسیار متعالی که در اسلام مطرح شده، و ابزار حرکت تعلیم و تربیت قرار گرفته در ادیان و مکاتب دیگر مطرح نشده است. از آنجا که این همه حقایق و معارف تربیتی و علوم عالی الهی و تعالیم متعالی انسانی در جای دیگری جز اسلام وجود نداشته است و ندارد پس میتوان مکتب دعا را، یک حرکت تربیتی موثر به شمار آورد. لذا روی آوردن به دعا و نیایش از سوی حاملان وحی، آنانی که خود محط نزول آیات الهی و مخزن دانش حضرت حق جل وعلا هستند جای تعجب وشگفتی ندارد. آنها تربیت یافته مکتب قرآنند ودر این مسیر از روش قرآن استفاده می کنند. بنا براین یکی از ذخایر عظیم و پر ارج فرهنگ اسلامی شیعی، دعاهای منسوب و ماثور از اهل بیت است، که صحیفه سجادیه گرانبهاترین اثر بجای مانده از اهل بیت -علیهم السلام- از جمله آن ذخایر پر ارج به شمار می رود. صحیفه سجادیه با الهام گرفتن از مکتب قرآن، شامل دعاهایی ست که هم از نظر متن و هم از نظر سند معتبر مى باشد و بعد از قرآن تنها مجموعه اى است که به صورت کتاب در قرن اول یا دوم گردآورى شده و اولین سند مکتوب شیعه محسوب مى گردد. امام سجاد از طریق دعا به نشر معارف دینی واسلامی در سطح عام و در میان توده های مردم می پردازد، زیرا درجامعه آن روز که امویان همه گونه امکانات را از امام - علیه السلام- دریغ کردند و او را از فعالیت هاى فرهنگى و علمى باز داشتند، دعا بهترین وسیله برای زنده نگه داشتن اسلام بود. این مقاله برآن است تا مقایسهای اجمالی بین بعضی از مفاهیم دعاهای قرآن وصحیفه سجادیه امام سجاد علیه السلام که دانش الهی در کلامشان موج می زند و بوی خوش تعالیم و سخن نبوی به مشام جان می رساند انجام دهد.

صحیفه، قرآن، دعا، امام سجاد، تربیت